تأثیر اختلافهای مذهبی ایرانیان در شتاب گرفتن پیدایی و پایایی حکومت ایلخانان
|
پروین ترکمنی آذر |
|
|
چکیده: (4019 مشاهده) |
پروین ترکمنی آذر[2]
چکیده
بیتدبیری خوارزمشاهیان در تعامل با همسایگان و دستگاه خلافت، مغولان را به جهانگشایی برانگیخت و آنان را به ایران کشاند، اما اختلافهای مذهبی مردم ایران با یکدیگر از علل چندگانهای بود که به پایایی حکومت مغولان در ایران و استوار شدن قدرتشان در آن انجامید. نیم قرن پس از استقرار مغولان در ایران، هولاگو مأمور شد که به غرب لشکر بکشد. بیگمان، عوامل بسیاری در این رویداد تاریخی تأثیر گذارد. اگر ایرانیان با یکدیگر و از سوی دیگر با حاکمان همسو بودند، این لشکرکشی به شکست میانجامید یا مغولان به زمان و نیروی بیشتری نیاز میداشتند تا بتوانند در ایران حکومتی برپا کنند و به آن قوام بخشند. همچنین مذهب در جامعه ایران در اتحاد گروههای مختلف جامعه با یکدیگر بسیار مؤثر بود؛ زیرا دین و دولت در ایرانزمین از دیرباز با هم بر مسند قدرت بودهاند و وجود اتحاد سیاسی در ایران، به اتحاد مذهبی مسبوق بوده است.
این مقاله بر کنار از هدفها و چگونگی لشکرکشی مغولان به ایران، سهم اختلافهای مذهبی ایرانیان را در شتاب بخشیدن به لشکرکشی هولاکو به ایران و پایایی حاکمیت آنان در این کشور برمیرسد. هدفهای تعیین شده برای لشکرکشی هولاگو به غرب (قلاع اسماعیلی، دربار عباسیان و ممالیک مصر)، از این حکایت میکند که مغولان، در پی ریشهکنی مراکز و کانونهای سیاسی مسلمانان بودند که قدرت مذهبی نیز در آنها بود. اختلاف مذهبی ایرانیان با یکدیگر موجب تسریع تحقق خواستههای آنان شد. البته پس از سقوط مراکز معنوی مسلمانان و حاکم شدن مغولان بر ایران، با توجه به اینکه حضور اسلام در ایران آسیبپذیر مینمود، مسلمانان (شیعیان و اهلسنت)، تنها در این برهه از زمان با هدف مشترکِ اِحیا و اِبقای اسلام به حرکتی متحد دست زدند و آن را تا رسمی شدن دوباره این دین در ایران (دوره غازان خان)، دنبال کردند. آنان پس از این نیز دوباره درباره برتریهای مذهبی و فرقهای خود اندیشیدند و اختلافهای مذهبی را از سر گرفتند. این اختلافهای مذهبی پس از سقوط حکومت ایلخانی نیز مانع برپایی حکومت متحد، منسجم و مستقل در ایران شد، بلکه حکومتهای محلی با رویکردهای مختلف مذهبی بر بخشهایی از ایران حاکم شدند.
[1]. تاریخ دریافت: 10/7/1389 تاریخ پذیرش: 8/6/1392
[2]. دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده تاریخ، تهران، ایران. Ptorkmanyazar@yahooo.com
|
|
واژههای کلیدی: ایرانیان، مغول، ایلخانان، اختلافهای مذهبی. |
|
متن کامل [PDF 490 kb]
(780 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1395/8/29 | پذیرش: 1395/8/29
|
|
|
|