:: دوره 1، شماره 42 - ( تابستان 1400 ) ::
جلد 1 شماره 42 صفحات 119-101 برگشت به فهرست نسخه ها
اخبار ابوصالح باذام درباره فضایل خراسان
محمّدرضا ابوئی مهریزی
چکیده:   (904 مشاهده)
ابوصالح باذام ایرانی‌الاصل و از تابعینِ محدّث و مفسّر است. وی مولای امّ هانی دختر ابوطالب بود. او احادیث بسیاری از صحابه نقل کرده‌است. علما و محدّثان دیدگاه‌های متعارضی درباره صحّت یا ضعف احادیث او  ابراز کرده‌اند. بخشی از احادیث او درباره فضایل خراسان است. پرسش اصلی مقاله این است که بررسی این احادیث چه نقشی در جرح و تعدیل شخصیت حدیثی وی دارد؟ این نوشتار با رویکرد تاریخی و به روش توصیفی-تحلیلی، پس از بیان زندگی ابوصالح باذام، مولای امّ هانی و مناسبات او با بنی‌هاشم تلاش کرد تا چگونگی بازتاب احادیث او درباره اخبار خراسان در متون تاریخی را بررسی کند. یافته‌های این پژوهش دیدگاه بسیاری از محدّثان، تراجم‌نگاران و طبقات‌نگاران درباره ضعف احادیث باذام و نگاه احتیاط‌آمیز نسبت به برخی منقولات او از جمله اخبار فضایل خراسان را تأیید می‌کند.
 
واژه‌های کلیدی: ابوصالح باذام، امّ هانی، بنی‌هاشم، فضایل خراسان.
متن کامل [PDF 329 kb]   (754 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/4/10 | پذیرش: 1400/6/25
فهرست منابع
1. ابن ابی‌حاتم رازی، عبدالرحمن، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، مجلس دائره ‌المعارف العثمانیه، 1271.
2. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب‌الانساب، بیروت، دار صادر، 1414.
3. ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ‌الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1412.
4. ابن حبّان بستی، ابی‌حاتم محمد، المجروحین من المحدّثین و الضعفا و المتروکین، تحقیق محمود ابراهیم زاید، حلب، دارالوعی، 1396.
5. ابن حبّان بستی، ابی‌حاتم محمد، مشاهیر علماء‌الامصار و اعلام فقهاء‌الاقطار، تحقیق، مرزوق علی ابراهیم، بیروت، مؤسسه الکتب الثقافیه، 1408.
6. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت، دار صادر، 1325.
7. ابن خلّکان، احمد بن محمّد، وفیات‌الاعیان و أنباء‌ أبناءالزمان، تحقیق احسان عباس، بیروت، دارالفکر، 1968.
8. ابن سعد، محمد الهاشمی البصری، الطبقات‌الکبری، تحقیق محمّد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1410.
9. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، تصحیح علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1415.
10. ابن قتیبه دینوری، عبداللّه بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئه المصریه العامه ‌للکتاب، 1992.
11. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، 1407.
12. ابن ندیم، محمّد بن اسحاق، الفهرست، تحقیق رضا تجدّد، تهران، انتشارات اساطیر با همکاری مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها، 1381.
13. ابونعیم، احمد بن عبداللّه، معرفه‌الصحابه، تحقیق محمد حسن اسماعیل شافعی و مسعد عبدالحمید سعدنی، بیروت، دارالکتب العلمیه و منشورات محمد علی بیضون، 1422.
14. بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ‌الکبیر، طبع تحت مراقبه محمد عبدالمعید خان، حیدرآباد دکن، دائره المعارف العثمانیه، بی‌تا.
15. بخاری، محمد بن اسماعیل، انساب‌الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، 1417.
16. بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح‌البلدان، بیروت، دار و مکتبه‌الهلال، 1988.
17. حاکم نیشابوری، محمد بن عبداللّه، تاریخ نیشابور، ترجمه محمد بن حسین خلیفه نیشابوری، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، آگه، 1375.
18. حسینی هروی، سیّد اصیل‌الدین عبداللّه واعظ، مقصد الاقبال ‌سلطانیه و مرصد‌ الآمال ‌خاقانیه، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
19. حموی، یاقوت بن عبداللّه، معجم‌البلدان، بیروت، دار صادر، 1995م.
20. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1417.
21. خلیفه بن خیاط، ابن ابی‌هبیره، تاریخ خلیفه بن خیاط، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415.
22. دارقطنی بغدادی، علی بن عمر، المؤتلف و المختلف، تحقیق موفق بن عبداللّه بن عبدالقادر، بیروت، دارالمغرب الاسلامی، 1406.
23. ذهبی، شمس‌الدین محمد، تاریخ‌الاسلام و وفیات‌المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتب العربی، 1413.
24. زبیدی، محمد بن محمدمرتضی، تاج‌العروس من جواهرالقاموس، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1414.
25. زمجی اسفزاری، معین‌الدین محمد، روضات‌الجنات فی اوصاف مدینه هرات، تصحیح سید محمدکاظم امام، تهران، دانشگاه تهران، 1338ش.
26. سلمان‌زاده، جواد و سید علی‌اکبر ربیع نتّاج، «ابوصالح باذام بین ردّ و قبول، نمایش از پشت پرده اتهامات وی»، نشریه حدیث و اندیشه [ش27]، 51-65، بهار و تابستان 1398ش.
27. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، حیدرآباد، مجلس دائره‌المعارف العثمانیه، 1382.
28. سیف هروی، ابن محمد بن یعقوب، تاریخنامه هرات، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، اساطیر، 1383.
29. طبری، محمد بن جریر، تاریخ‌الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، 1387.
30. طوسی، محمد بن حسن، رجال‌الطوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1438.
31. علوی حسینی، محمد بن علی، التذکره بمعرفه رجال الکتب العشره، تحقیق رفعت فوزی عبدالمطلّب، قاهره، مکتبه الخانجی، 1418.
32. فامی هروی، عبدالرحمن بن عبدالجبار، تاریخ هرات، مقدمه محمدحسن میرحسینی و محمدرضا ابوئی مهریزی و پیشگفتار ایرج افشار، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1387.
33. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415.
34. قشیری نیشابوری، مسلم بن حجّاج، صحیح مسلم، تحقیق احمد زهوه و احمد عنایه، بیروت، دارالکتب العربی، 2013م.
35. قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، مقدمه محمدهادی امینی، تهران، مکتبه الصدر، 1368.
36. کریمی، محمود و سعید طاووسی مسرور، «انگیزه‌های سیاسی در جعل روایات مدح و ذم بلاد»، مجلّه دانش سیاسی [سال ششم، شماره اوّل]، بهار و تابستان 1389ش.
37. مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، تصحیح عبداللّه اسماعیل الصاوی، قاهره، دارالصاوی، بی‌تا.
38. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.
39. مقریزی، تقی‌الدین احمد بن علی، إمتاع‌الأسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفده و المتاع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1420.
40. منقری، نصر بن مزاحم، وقعه‌الصفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قاهره، المؤسسه العربیه الحدیثه، 1382.
41. منیع، ناصر بن محمّد بن عثمان، ابوصالح باذام مولی ام‌هانی و تفسیره من روایه اسماعیل بن خالد عنه، مکّه، جامع امّ‌القری، 1430.
42. نحوی، اکبر، یادداشت‌هایی بر تاریخ هرات، نامه فرهنگستان [دوره دهم، ش3، شماره پیاپی: 39]، 129-143، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پاییز 1378.
43. نووی، یحیی بن شرف، تهذیب‌الاسماء و اللغات، تصحیح عامر غضبان و عادل مرشد، دمشق، دارالرساله العالمیه، 1430.
44. واعظ بلخی، عبداللّه بن عمر، فضایل بلخ، ترجمه محمد بن محمد حسینی بلخی، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1350.
45. هشام کلبی، بن محمد، کتاب الاصنام، تحقیق احمدزکی باشا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2011.
46. یعقوبی، ابن واضح، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 42 - ( تابستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها