[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
فهرست داوران نشریه::
گزارش آماری مقالات::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
بانک ها و نمایه نامه ها
پرتال نشریات علمی و پژوهشی
پایگاه علوم استنادی جهان اسلام
پایگاه مجلات تخصصی نور

پایگاه مرکز اطلاعات جهاد دانشگاهی
پرتال جامع علوم انسانی
بانک اطلاعات نشریات کشور
google scholar
virascience
linked in
Academia
..
انجمن ایرانی تاریخ اسلام
..
پرتال جامع علوم انسانی
..
بانک اطلاعات نشرات کشور
..
:: دوره 1، شماره 44 - ( زمستان 1400 ) ::
جلد 1 شماره 44 صفحات 64-49 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی امکان پیروی برخی از اعراب دوره پیشااسلامی از آئین مزدک
محمدهادی توکلی
چکیده:   (637 مشاهده)
ابن‌کلبی در مثالب‌العرب، به‌هنگام برشمردن ادیان موجود در میان قبائل اعراب، از ظهور زندقه در میان برخی از قریشیان خبر می‌دهد و بیان می‌کند که مسیحیان حیره، به تاجران قبیله قریش زندقه را تعلیم می‌دادند. او همچنین اسامی زندیقان قریش را ذکر کرده است. با توجه به شواهد تاریخی در به‌کار رفتن زندقه در معنای مزدک‌گرایی، در این مقاله به این پرسش پرداخته می‌شود که آیا زندقه‌ای که ابن‌کلبی از رواج آن در میان قریش سخن گفته است، می‌تواند به معنای مزدک‌گرایی باشد یا خیر؟ از این‌رو، با رویکردی تاریخی با روش کتابخانه‌ای، سعی در کشف شواهدی دالّ بر حضور آئین مزدک در عربستان شده­است. تدقیق در گزارش ابن‌کلبی و تحلیل شواهد کتابخانه‌ای نشان می­دهد که زندقه مزبور به معنای مزدک‌گرایی نیست و برای شناخت معنای زندقه مورد گزارش ابن‌کلبی، باید احتمال­های دیگر را مورد بررسی قرار داد.

 
واژه‌های کلیدی: آئین مزدک، جاهلیت، حیره، زندقه، مانویت.
متن کامل [PDF 328 kb]   (358 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/10/25 | پذیرش: 1400/12/9
فهرست منابع
1. ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، قم‌، مکتبه آیه‌الله المرعشی‌، 1378ش.
2. ابن‌اسحاق، محمد، السیره النبویه، تصحیح سهیل زکار، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی‌، 1410ق.
3. توکلی، محمدهادی، «التحقیق فی وجود المانویین فی حجاز العصر الجاهلی»، جامعه الادیان و المذاهب، اضواء الحضاره الاسلامیه، شماره 1، اکتبر 2022م.
4. ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهره انساب‌العرب، بیروت، دار‌الکتب‌العلمیه، 1418ق.
5. ابن‌رسته، احمد بن عمر، الأعلاق‌النفیسه، بیروت، دار صادر، 1892م.
6. ابن‌شبه، عمر، تاریخ‌المدینه‌المنوره، قم، دارالفکر، 1410ق.
7. ابن‌عدیم، عمر بن احمد، بغیه‌الطلب فی تاریخ حلب، بیروت، دار‌الفکر، بی‌تا.
8. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
9. ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، قاهره، الهیئه‌المصریه‌العامه للکتاب، 1992م.
10. ابن‌کثیر، عزالدین، الکامل فی‌التاریخ، بیروت، دارالصادر، 1385ق.
11. ابن‌کلبی، ابومنذر هشام بن محمد بن سائب، مثالب‌العرب، دمشق، تموزه، 2015م.
12. ابن‌هشام، السیره‌النبویه، تصحیح ابراهیم ابیاری، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
13. اصفهانی، ابوالفرج، کتاب‌الاغانی، بیروت، دارصادر، 2008م.
14. اصفهانی، حمزه بن حسن، تاریخ سنی ملوک‌الأرض و‌الأنبیاء، بیروت، منشورات دار مکتبه‌الحیاه، 1961م.
15. افشار، شایان، «زندیکان، مانوی یا مزدکی»، ایران شناسی، شماره 4، سال 22 (1389ش).
16. امرؤالقیس، دیوان امرئ‌القیس، به‌تصحیح عبد‌الرحمن المصطاوی، بیروت، دار‌المعرفه، 1425ق.
17. آموزگار، ژاله، «زند»، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائره‌المعارف اسلامی، 1399ش.
18. اندلسی، ابوسعید، نشوه‌الطرب فی تاریخ جاهلیه‌العرب، عَمان، الاقصی، 1982م.
19. اندلسی، ابن صاعد، طبقات الامم، تصحیح اب لویس شیخو، بیروت: ﻣﻄﺒﻌﻪ ﮐﺎﺛﻮﻟﯿﮑﯿﻪ، 1912م.
20. بغدادی، محمد بن حبیب، کتاب‌المحبّر، حیدرآباد دکن، بی‌نا، 1942م.
21. بغدادی، محمد بن حبیب، المنمق فی اخبار قریش، بیروت، عالم‌الکتب، 1985م.
22. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الاشراف، بیروت، دارالفکر، 1417ق.
23. بیرونی، ابوریحان، الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، تهران، مرکز نشر میراث مکتوب، 1380ش.
24. پیگولوسکایا، نیناوکتورونا، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمه عنایت‌الله رضا، تهران، علمی‌فرهنگی، 1367ش.
25. پیگولوسکایا، نیناوکتورونا، اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده‌های چهارم-ششم میلادی، ترجمه عنایت‌الله رضا، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1372ش.
26. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، 1995م.
27. حمیری، ابوسعید نشوان، الحور العین، تحقیق و تعلیق از کمال مصطفی‌، بی‌جا، بی‌نا، 1972م.
28. خوارزمی، محمد بن احمد، مفاتیح العلوم، تصحیح عثمان خلیل، مصر، بی‌نا، 1930م.
29. دینوری، ابوحنیفه، الاخبار‌الطوال، قم، منشورات الرضی‌، 1368ش.
30. شرفی،‌ احمد بن محمد بن صلاح، شرح‌الأساس‌الکبیر، صنعاء، دار‌الحکمه‌الیمانیه، 1411ق.
31. طبرسی، احمدبن علی، الاحتجاج علی أهل‌اللجاج‌، مشهد، مرتضی، 1403ق.
32. طبری، محمد بن جریر، تاریخ‌الامم و الملوک، بیروت، روائع التراث العربی‌، 1387ق.
33. عبدالرحمن، نصرت، مقدمه بر نشوه‌الطرب فی تاریخ جاهلیه‌العرب در ضمن اندلسی، ابوسعید، نشوه‌الطرب فی تاریخ جاهلیه‌العرب، عَمان، الاقصی، 1982م.
34. فاکهی، محمد بن اسحاق، أخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، مکه، مکتبه الاسدی، 1424ق.
35. فان اس، یوزف، کلام و جامعه، ترجمه فرزین بانکی و احمدعلی حیدری، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1397ش.
36. کریستن سن‌، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران، دنیای کتاب، 1368ش.
37. کریستن سن‌، آرتور، سلطنت قباد و ظهور مزدک، ترجمه احمد بیرشک، تهران، طهوری، 1374ش.
38. کلیما، اوتاکر، تاریخچه مکتب مزدک، ترجمه جهانگیر فکری‌ارشاد، تهران، توس، 1371ش.
39. کوه‌کن، محمودرضا، «روابط حیره با شاهنشاهی ساسانیان»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره 72، مهر 1396ش.
40. مسعودی، علی بن الحسین، التنبیه و الإشراف، تصحیح عبدالله إسماعیل الصاوی، قاهره، دار‌الصاوی، بی‌تا.
41. مسعودی، علی بن الحسین، مروج‌الذهب، تحقیق یوسف اسعد داغر، قم، دارالهجره، 1409ق.
42. معری، ابوالعلاء، رساله الغفران، عائشه بنت شاطئ، قاهره، دارالمعارف، 1997م.
43. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، قاهره، مکتبه‌الثقافه‌الدینیه، بی‌تا.
44. محمدی ملایری، محمد، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی‌، تهران، توس، 1379ش.
45. ملطی، ابن‌عبدالرحمن، التنبیه و الرد علی أهل‌الأهواء و البدع، قاهره، مکتبه مدبولی‌، 1413ق.
46. نهایه الارب فی اخبار‌الفرس و العرب، مولفی ناشناخته، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1375ش.
47. یارشاطر، احسان، آئین مزدکی، در ضمن بویل، جی.ا، تاریخ ایران کمبریج (جلد سوم) قسمت چهارم، ترجمه تیمور قادری، تهران، مهتاب،، 1389ش.
48. یعقوبی، أحمد بن اسحاق، تاریخ‌الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بی‌تا.
49. Reeves, John C., Prolegomena to a History of Islamicate Manichaeism (Comparative Islamic Studies). Sheffield: Equinox, 2011.



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

tavakoli M. Investigating the possibility of some Arabs following Mazdakism in the pre-Islamic period. islamhistory 2021; 1 (44) :49-64
URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1254-fa.html

توکلی محمدهادی. بررسی امکان پیروی برخی از اعراب دوره پیشااسلامی از آئین مزدک. پژوهشنامه تاریخ اسلام. 1400; 1 (44) :49-64

URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1254-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 44 - ( زمستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش نامه تاریخ اسلام (فصلنامه انجمن ایرانی تاریخ اسلام) Quartely Research Journal of Islamic History
Persian site map - English site map - Created in 0.06 seconds with 44 queries by YEKTAWEB 4645