تأثیر شیوههای اِعمال قدرت شاهان صفوی بر واگرایی هویتی اقلیتها در دورۀ دوم حکومت صفویه بر اساس گزارش سفرنامهها
|
مجتبی ذهابی ، فریدون الهیاری ، علی اکبر کجباف |
|
|
چکیده: (2673 مشاهده) |
سفرنامهنویسان دورۀ دوم حکومت صفویه روایتی از وضع اقلیتهای قومی-مذهبی به دست میدهند که از ورای آن، میتوان مسئلۀ هویت و نقش آن در واگرایی این اقلیتها از بدنۀ حکومت صفویه را رصد کرد. در این روایت، هم آن دسته از نیروهای اقلیت که در نتیجۀ سیاستهای ساختاری شاهعباس وارد ایران شده بودند، و هم اقلیتهای قومی-مذهبی درون ایران که در نتیجۀ تسلط گفتمان شیعی-ایدئولوژیک صفویه به حاشیه رانده شده بودند، از بدنۀ حاکمیت فاصله گرفته و سرانجام نیز، نقشی اصلی در سقوط این حکومت ایفا کردهاند. از نظر سفرنامهنویسان، غلبۀ بُعد ایدئولوژیک-اعتقادی حکومت صفویه، نادیده انگاشتن وجه هویتی اقلیتهای قومی-مذهبی، ناکارآمدی شیوۀ اِعمال قدرت شاهان پس از شاهعباس، اقتدار کانونهای موازی قدرت، و عواملی از این دست توان اقناع و ایجاد همگرایی با اقلیتها را از حکومت سلب کرد و همزمان، فضا را برای ایجاد تحرکی تأثیرگذار از جانب این جریانهای اقلیت در جهت تسریع روند سقوط صفویان، فراهم ساخت.
نتایج این پژوهش، که با روشی توصیفی-تحلیلی انجام گرفتهاست، نشان میدهد که از نظر سفرنامهنویسان، شیوههای اِعمال قدرت و رویکردهای ایدئولوژیک شاهان پس از شاهعباس، واگرایی اقلیتهای قومی-اعتقادی را از بدنۀ حکومت صفویه به همراه آورد و آن را به چالشی بسیار مهم تبدیل کرد. افزونبرآن، نادیده گرفتن مسئلۀ اقلیتها، تلاش برای احیای هویت قومی-اعتقادی را در میان این جریانهای اقلیت احیا کرد و همین، سقوط صفویه را تسریع بخشید.
|
|
واژههای کلیدی: صفویان، اقلیتهای قومی-اعتقادی، سفرنامهنویسان، سیاستورزی، اِعمال قدرت. |
|
متن کامل [PDF 2072 kb]
(618 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1398/8/13 | پذیرش: 1398/8/13
|
|
|
|