بررسی نقش عوامل خارجی درجریان مشروطه‌خواهی افغانستان
محمد شریف ادیب‌ابراهیمی، عباس سرافرازی، مهدی صلاح
چکیده
جریان مشروطه‌خواهی افغانستان، نقطه عطفی در تاریخ معاصر افغانستان است. این جریان فرازوفرودهای فراوانی را تجربه کرده و در هر دوره به گونه‌ای با شکست روبه‌رو شده‌است. امیر حبیب‌الله‌خان با تأسیس «لیسه حبیبیه»، زمینه را برای فعالیت‌های سیاسی روشنفکران و مشروطه‌خواهان فراهم ساخته‌است. «لیسه حبیبیه» به‌عنوان یکی از مراکز مهم و عمده اصلاح‌طلبی، آزادی‌خواهی، استقلال‌طلبی و مشروطه‌خواهی، به بستری برای فعالیت‌های سیاسی تبدیل گردید که معلمان داخلی و خارجی در آن مشغول تدریس بودند. جنبش مشروطه‌خواهی متأثر از ایده اصلاحی سیدجمال‌الدین و الهام‌یافته از عوامل خارجی، تحولات جهانی و منطقه‌ای است که روشنفکران، آزادی‌خواهان و مشروطه‌خواهان در تلاش برای تحقق آن بودند. مشروطه‌خواهان برای رهایی از وابستگی دولت‌های استعماری، استبداد داخلی و اصلاح ساختار سیاسی و برقراری نظام سلطنتی مشروطه به مبارزه می‌پرداختند. این مقاله تلاش دارد با استفاده از متون تاریخی زبان فارسی، روسی و انگلیسی، به بررسی تأثیر نقش عوامل خارجی در شکل‌گیری مشروطه‌خواهی بپردازد و علت آن را شناسایی نماید. این تحقیق در صدد پاسخ به این سوال است که نقش عوامل خارجی در مشروطه خواهی افغانستان چگونه بوده و چه پیامدهای به بار آورد؟ یافته های پژوهش دلالت بر این دارد که: نقش معلمان مسلمان هندی، ترکان جوان عثمانی، مشروطیت ایرانی و نقش قدرت‌های استعماری به‌خصوص انگلیس و روسیه مهمترین عوامل خارجی موثر در مشروطه‌خواهی افغانستان بودند.
کلیدواژه ها : مشروطه‌خواهی، افغانستان، روسیه، انگلیس، هند، عثمانی، ایران.
|
(2).jpg)
