TY - JOUR T1 - The Process of Evolution of Informational (Akhbarid) and Doctrinal (Osulid) Schools with an Emphasis on Sheikh Bahai's Positioning TT - فرآیند تحول مکتب اخباری و اصولی با تأکید بر واکنش شیخ بهایی JF - isihistoryj JO - isihistoryj VL - 1 IS - 9 UR - http://journal.isihistory.ir/article-1-101-fa.html Y1 - 2013 SP - 35 EP - 79 KW - Safavid Period KW - Doctrinal approach KW - Informational approach KW - Sheikh Bahai\'s religious school N2 - جهانبخش ثواقب* چکیده مکتب‌های فقهی اصولی‌گری و اخباری‌گری از سده‌های درازی پیش از صفویه، هم‌زمان با پیدایی مکاتب فقهی اهل‌سنّت (سده دوم هجری) پدید آمدند، اما در دورۀ صفویه به کوشش محمّدامین استرآبادی در گسترش اخباری‌گری و نقد دیدگاه‌های فقهای اصولی‌گرای شیعه، به مرحلۀ مهم‌تری از تاریخ حیات فقه شیعه گام نهادند؛ چنان‌که تا پیش از صفویه، بیشتر به موضوع‌های فقهی و مباحث علمی می‌پرداختند، اما از آن پس ویژگی‌های سیاسی و صنفی نیز یافتند و هر یک دیگری را تحریم و تکفیر می‌کرد و به او تهمت می‌زد. از حلقه هر یک از آنها، عالمان برجسته‌ای پا به عرصه گذاشتند که می‌کوشیدند بر پایه دلایل رقیب را از میدان بیرون و صحت مکتب خویش را اثبات کنند. بهاءالدین محمّد بن‌حسین بن‌عبدالصمد معروف به شیخ بهایی (953 - 1030 ق)، از عالمان برجسته، مؤثر و جامع‌الاطراف دورۀ صفویه بود که در مسائل دینی، علمی و فرهنگی این دوره بسیار تأثیر گذارد. شیخ بهایی از دید فقهی به کدام یک از این دو (اصولی و اخباری) می‌گرایید؟ کارهای شیخ در این میانه چه بوده است؟ آیا شیخ در جرگه اصولیان یا اخباریان جای می‌گرفت؟ این مقاله با روی‌کردی به ماجرای اصولی‌گری ـ اخباری‌گری در دورۀ صفویه، جایگاه شیخ بهایی را در این میان بررسی و مکتب فقهی او را آشکار کرده است. * دانشیار دانشگاه لرستان، گروه تاریخ، خرم‌آباد، ایران. jahan_savagheb@yahoo.com M3 ER -