fa
jalali
1390
4
1
gregorian
2011
7
1
1
2
online
1
fulltext
fa
تحول اصطلاح «شرقشناس» و عدم توجه بدان
شرقشناسی معرفتی[1] است پردامنه و متنوع که شرقشناس میکوشد آن را با مراجعه به شرق فرا چنگ آورد؛ اما همانگونه که دیگر معارف بشری، خاستگاه، شرایط ویژهی پیدایی، سیلان و تطور ویژهی خویش را دارد، شرقشناسی نیز درگیر این مسائل است؛ علاوه بر این، شرقشناسی دستخوش مطامع، اغراض سیاسی و استعماری نیز بوده است. این ویژگیها نیز باعث شده است تا فعالیتهای شرقشناسان عمدتاٌ با واکنشهایی انتقادی روبهرو شوند؛ با این همه به نظر میرسد عطف توجه به تحول، تطور و سیلان مفهوم و مصداق شرقشناسی و شرقشناس، لزوم توجه به ایرادهای مهمتر شرق شناسی را بیش از پیش آشکار تواند ساخت.
[1]. Epistem.
شرقشناسی, شرقشناس (مستشرق/ خاورشناس). مطالعات اسلامی در غرب, مطالعات عربی غربیان, شرقشناسان نوین
5
24
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-8&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/13
1395/5/23
2016/08/13
1395/5/23
عباس
احمدوند
00319475328460043
00319475328460043
Yes
fa
جهاد صوفیان در مغرب اسلامی مقاومت امیر عبدالقادر الجزایری و دیگر شیوخ صوفیه در برابر استعمار فرانسه 1890-1830
امیرعبدالقادر الجزایری چهرهی شاخص جنبش اسلامی در الجزایر و مغرب اسلامی در قرن 19 و دوران استعمار فرانسه به شمار میرود. وی معلم قرآن و شیخ طریقت قادریه، دارای خاستگاه و تربیت صوفیانه بود. او برای جهاد علیه استعمار فرانسه، قبایل الجزایر را متحد کرد و دست به قیام مسلحانه زد؛ به گونهای که در 1837م فرانسه مجبور شد طی قراردادی به غیر از نوار ساحلی، بقیهی الجزایر را به او بسپارد. این حضور موفق صوفیه در رأس جنبش اسلامی الجزایر، نقطهی عطفی در تاریخ جنبش اسلامی منطقهی مغرب محسوب میشود. هرچند این قرارداد، دوام نیافت و جنگی فرساینده و طولانی به مدت 15 سال به وقوع پیوست و در نهایت فرانسه با همکاری دستنشاندگان خود در مراکش موفق شد عبدالقادر را شکست دهد و پس از دستگیری، تبعید نماید. اگرچه حرکت جهادی او توسط دیگر شیوخ صوفیه و هزاران نفر از مریدان ساکن زوایا و رباطها استمرار یافت؛ به گونهای که تسلط نهایی فرانسه بر سرزمین الجزایر بیش از نیم قرن بطول انجامید.
الجزایر, استعمار فرانسه, تصوف, امیر عبدالقادر الجزایری, جهاد
25
44
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-9&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/132016/08/13
1395/5/23
2016/08/132016/08/13
1395/5/23
عباس
برومند اعلم
00319475328460044
00319475328460044
Yes
fa
خدمات آل طاووس به جوامع و مکاتب علمی شیعه
خاندانهای شیعی در حفظ و گسترش معارف و آموزههای تشیع در تاریخ فکری این مذهب نقشی اساسی ایفا کردهاند. در تبیین این نظریه میتوان آل طاووس را به عنوان یک نمونهی عینی مطرح کرد. این دودمان از سلالهی سادات بود که در قرن هفتم هجری قمری، خدمات ارزشمندی را به جوامع شیعی ارائه داد. آل طاووس از خانوادههای پر نفوذ در آن دوره بودند که منصب نقابت را به شکل موروثی در میان خود داشتند و از این طریق منشأ خدمات سیاسی و اجتماعی سرنوشتسازی برای شیعیان شدند.
برجستهترین چهرهی این خاندان، ابن طاووس است که در سیرهی سیاسی، اخلاقی، عرفانی و تدوین آثار دعایی، تحولی جریانساز در مکاتب فقهی- حدیثی شیعه به وجود آورد و در فرهنگ شیعی عصر صفوی و به ویژه در جریان اخباری مقبولیتی در خور یافت. برادر وی، احمد بن طاووس با تبویب حدیث و ایدههای نو در رجال و درایه، به همراه فرزندش عبدالکریم، موجبات رشد مکتب اصولیان را تا حد قابل توجهی فراهم آورد. آثار متعددی از این خاندان در زمینههای فقه و حدیث، تاریخ و تراجم، مناقبنگاری، اخلاق، تفسیر، رجال و درایه موجود است که بر اعتبار جایگاه علمی آنها در نزد عالمان شیعه و تأثیرگذاری در مکاتب فکری شیعه میافزاید. تکاپوهای علمی این خاندان در زمینهی نشر و تدوین آثار ارزندهی علمی که از عصر یورش مغولان آغاز شده بود و تا دورهی صفویه را در برمیگرفت زمینههای رشد مشرب فکری تشیع را فراهم آورده است. این مقاله میکوشد تا تأثیر این خاندان را در بالندگی مکتب فکری شیعیان، بر پایهی روش تحقیق تاریخی، بررسی و بیان کند.
رجال شیعه, مکاتب فکری تشیع, نقابت, آثار علمی شیعی, مناقبنگاری, ابن طاووس, ایلخانان
45
73
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-10&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/132016/08/132016/08/14
1395/5/24
2016/08/132016/08/132016/08/14
1395/5/24
محمد
حاجی تقی
00319475328460047
00319475328460047
Yes
fa
تأثیر معتقدات دینی بر نگرش تاریخی مورخان مسلمان بر پایهی مقدمههای آنان
اکثر مورخان دوران اسلامی، معمولاً بر آثار خود مقدمهای نوشتهاند و در آن چکیدهای از اندیشه، نگرش و بینش خود را دربارهی جهان، خدا و هستی ارائه کردهاند. از بررسی این مقدمهها، نکات بسیاری بهدست میآید که یکی از عمدهترین آنها، گرایشهای دینی و مذهبی ایشان است. مؤلفان این پ‍ژوهش برآنند تا بر مبنای شماری از مهمترین این مقدمهها، نخست، محورهای اصلی نگرش و بینش مورخان مسلمان به تاریخ و تاریخنگاری را تبیین و سپس تأثیر این نگرش را (به عنوان متغیر مستقل) در فرایند تاریخنگاری اسلامی و فراز وفرود آن در عصر خردگرایی و دورهی افول تمدّن اسلامی (به عنوان متغیر وابسته) بررسی نمایند.
مقدمهنگاری, منابع تاریخی, اندیشهی دینی, عصر خردگرایی, عصر انحطاط
75
92
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-11&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/132016/08/132016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/132016/08/132016/08/142016/08/14
1395/5/24
سید احمدرضا
خضری
00319475328460048
00319475328460048
Yes
جواد
قاضی
00319475328460049
00319475328460049
No
fa
علل افول علمی تمدن اسلامی
تمدن اسلامی پس از شکلگیری و پشت سر گذاشتن چند قرن درخشش در عرصههای مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی، از قرون میانه به بعد با موانع و مشکلاتی روبرو گردید که موجب شد تا با وجود دارا بودن دستاوردهای گرانمایه و پرورش اندیشمندان فراوان دچار افت و افول گردد و نتواند متناسب با مقتضیات زمان، زمینههای لازم را برای توسعهی همه جانبه جامعه اسلامی فراهم سازد.
دربارهی افول تمدن اسلامی، دیدگاههای مختلفی مطرح شده است. هر یک از نویسندگان، با نگاه خاصی به بررسی پدیدهی افول تمدن اسلامی پرداختهاند و علل و عوامل مختلفی را در این افول دخیل دانستهاند؛ ولی در میان تحلیلهای صورت گرفته، کمتر به علل افول علمی تمدن اسلامی پرداخته شده است. این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی و تحلیل علل علمی افول تمدن اسلامی، راهکارههای لازم برای احیای تمدن اسلامی را نیز ارائه نماید. نگارنده بر این باور است که مسائل علمی، نقش عمدهای هم در اعتلا و درخشش تمدن اسلامی و هم در افول این تمدن بزرگ داشته است و یکی از مهمترین راههای احیای تمدن اسلامی را نیز رفع این موانع و حرکت در جهت توسعه علمی می داند.
تمدن اسلامی, توسعهی علمی, احیا علمی, باززایی علمی, نظام تاریخی
93
118
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-12&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/132016/08/132016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/132016/08/132016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
حبیب اله
سعیدی نیا
00319475328460050
00319475328460050
Yes
fa
ریشههای اقتصادی قیام سال سی و پنج هجری
قیام سال سی و پنج هجری که سرانجام به قتل عثمانبن عفان خلیفه سوم از خلفای راشدین انجامید، بر اثر علل و عوامل متعددی چون مسائل سیاسی، اجتماعی، فکری و نظامی بهوجود آمد. از میان عوامل ظهور و بروز قیام مزبور ـ که هر یک مبحث مستقلی را میطلبد ـ عوامل اقتصادی از اهمیّتی ویژه برخوردار است. در نوشتار حاضر سعی شده تا کارکرد و کارنامهی اقتصادی و مالی دوران خلافت این خلیفه، به عنوان یکی از دلایل ناخشنودی و اعتراض عمومی، مورد توصیف، تبیین و تحلیل قرار گیرد. یافتهها دلالت بر آن دارد که سیرهی معیشتی زندگی فردی خلیفه، چگونگی اخذ مالیات و خراج و نیز نحوهی توزیع غنائم، بخششهای نابجا و غیرقابل توجیه از خزانهی عمومی، چگونگی واگذاری و تقسیم اراضی عمومی، بروز و ظهور طبقهی ثروتمند و صاحبان سرمایههای گزاف موجبات ناخرسندی، اعتراض و انتقاد از سوی گروهها و اقشار مختلف جامعهی اسلامی آن عصر را پدید آورده است.
قیام, ریشههای اقتصادی, سال سی و پنج هجری, عثمانبن عفان
119
137
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-13&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/132016/08/132016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/132016/08/132016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
سید محمد
طیبی
00319475328460051
00319475328460051
Yes
fa
عوامل مؤثر در نشر و گسترش اسلام در مجمعالجزایر مالایا از آغاز تا ورود استعمارگران بررسی موردی نقش تجار
مجمعالجزایر مالایا (جزایر بین هندوچین و استرالیا) به علت موقعیت خاص جغرافیایی، در طول تاریخ مورد توجه و مطمح نظر اقوام مختلف قرار گرفته است. در آستانهی ورود اسلام، در این منطقه و بهویژه در جاوه و سوماترا، فرهنگ و تمدن هندی رواج یافته بود. گرچه ایرانیان و عربها نیز از دیرباز با این جزایر مراودات تجاری و بازرگانی داشتند، اما پس از طلوع اسلام و گسترش آن، بازرگانان مسلمان، هم به جهت موقعیت و اهمیت ترانزیتی این مجمعالجزایر که بر سر راه چین و شرق آسیا قرار داشت و هم به علت وفور ادویه در جاوه، سوماترا و جزایر ملوک به این مناطق روی آوردند. تجار ایرانی، عرب و هندی همچون مبلغان دین اسلام به ایفای نقش پرداختند. در این مقاله نگارنده در پی آن است که نقش این تجار در نشر، ترویج و تعمیق اسلام و باورهای آن و ساز و کار گسترش اسلام، زمینهها، علل و عوامل گروش بومیان این جزایر و موانع آنان از این حیث را مورد بررسی قرار دهد.
گسترش اسلام, مجمعالجزایر مالایا, بازرگانان, جاوه, سوماترا, جزایر ملوک
139
152
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-14&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/132016/08/132016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/132016/08/132016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
سیاوش
یاری
00319475328460052
00319475328460052
Yes