fa
jalali
1390
10
1
gregorian
2012
1
1
1
4
online
1
fulltext
fa
روابط سیاسی نقشبندیان با حاکمان (سده پانزده ـ نوزده میلادی)
فرقه صوفیه نقشبندیان در روابط سیاسی خود با حاکمان ماوراءالنهر، توانست با اقتدار در ساختار حکومت آنان نفوذ کند و بر آن چیره شود. چرایی این رویداد را با کاربست نظریه تعدد منابع قدرت رابرت دال میتوان پاسخ گفت. بر پایه این دیدگاه، نقشبندیان در تعقیب آگاهانه منافع طریقت، توانستند از منابع قدرت ارزشمند خود (اقتصادی، نیروی مریدان، ایدئولوژی مقبولیت یافته طریقت) برای نفوذ در حکومت بهره گیرند. این منابع که برخورداری نقشبندیان از همه آنها روشن است، علت لازم و کافیِ نفوذ سیاسی این طریقت در آن حکومت به شمار میرود.
نقشبندیان, حاکمان ماوراءالنهر, منابع قدرت
7
26
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-22&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/14
1395/5/24
2016/08/14
1395/5/24
فهیمه
ابراهیمی
00319475328460069
00319475328460069
Yes
fa
تحول ساختاری نهاد وزارت در مصرِ عصر فاطمی
نهضت شیعه اسماعیلیه در آخرین دهه قرن سوم هجری با برپایی حکومت فاطمیان در مغرب به بار نشست و در اندک زمانی پس از استقرار، در پی تحقق هدف توسعه سیاسی به مصر لشکر کشید و 209 سال (358-567ه ق) مقتدرانه بر آنجا حکم راند. فاطمیان در این دوران بهانگیزه تمرکز قدرت و چیرگی کامل بر کارها توانستند نهادهای فراوانی تأسیس کنند و آنها را گسترش دهند. نهاد «وزارت» یا «وساطﺔ» از جملهی این نهادها بود که در آغاز استقرار آنان در مصر پاگرفت. امام - خلیفه فاطمی در آغاز بهانگیزه حفظ قدرت و اقتدار مطلق خودش، مقام وساطﺔ را در قالب رکنی اجرایی با وظایفی محدود تعیین و حفظ کرد که متصدی این مقام واسطه و رابط میان خلیفه و دیگر نهادهای اجرایی و نظامی و دیگر مردم به شمار میآمد. بتدریج با گذشت زمان، مقام وزارت به رکنی اصلی در ساختار قدرت خلافت فاطمیان بدل شد.
بهترین خواست این مقاله یافت این پرسش اساسی است که چه عواملی در ایجاد تحول ساختار نهاد وزارت، از وساطﺔ به وزارت تنفیذ سپس وزارت تفویض تأثیر گذارد؟
شاید دگرگونیهای سیاسی و گسترش دیوانسالاری و پیدایی تغییر و تحول در مقام و منصب وزارت و بدل شدن آن به نهادی قدرتمند، در این زمینه تأثیرگذار بوده باشند.
تحول, نهاد وزارت, وساطﺔ, دیوانسالاری, فاطمیان مصر
27
47
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-23&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/142016/08/14
1395/5/24
فاطمه
جان احمدی
00319475328460070
00319475328460070
Yes
لیلا
خسروی
00319475328460071
00319475328460071
No
fa
علی سعاوی و اندیشه پارلمانتاریسم در امپراتوری عثمانی
طرح اندیشه پارلمانتاریسم در امپراتوری عثمانی، با ظهور نوعثمانیان همزمان بود. نظام قانون و پارلمانتاریسم، جانکلام نوعثمانیانی بود که به راهکاری برای برونرفت جامعه از بحرانهای اقتصادی ـ اجتماعی میاندیشیدند. این مقاله به پاسخگویی این مسئله میپردازد که متفکران نوعثمانی، مفاهیم جدید غربی بهویژه «پارلمانتاریسم» را چگونه و بر پایه کدام دستگاه نظری به جامعه پذیراندند؟ اندیشههای نوعثمانیان و علی سعاوی از شخصیتهای برجسته آنان، به همین انگیزه بررسی خواهد شد. دیدگاههای سعاوی بیشتر در مقالات روزنامههای «مخبر» و «علوم» مطرح شد که با تحلیل آنها میتوان به دغدغه اصلی این نماینده متفکران نوعثمانی درباره توانمندیهای آموزههای اسلامی و تلاشش برای تطبیق مفاهیم نو با این آموزهها، پی برد.
نوعثمانیان, علی سعاوی, اسلام, مشورت, پارلمانتاریسم, امپراطوری عثمانی
49
71
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-24&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
حسن
حضرتی
00319475328460072
00319475328460072
Yes
توران
طولابی
00319475328460073
00319475328460073
No
fa
درآمدی بر جریانشناسی سیاسی زندیقان در حوزه فرهنگ قرآنی سدههای نخستین اسلام
دانشمندان همواره در گفتارها و نوشتارهای خود، درباره افرادی با عنوان «زندیق»، هشدار داده و از کارشکنیهای آنان درباره اسلام و مسلمانان سخن گفتهاند. برخی از زندیقان با هدفهای سیاسی و شماری از آنان، با رویکردهای فکری ـ فرهنگی (در حوزه فرهنگ و عقیده) به مبارزه با اسلام میپراختند. آیا زندیقان دسته دوم، سازماندهی میشدند و بهانگیزههای سیاسی در حوزه فرهنگ قرآنی کار میکردند و در آن تأثیر میگذاردند؛ یعنی برای کسب یا حفظ قدرت و نفوذ (اهداف سیاسی)، به کارهای تأثیرگذار در زمینه فرهنگ قرآنی دست میزدند؟ این مقاله بر پایه منابع تاریخی و دیگر منابع نخستین در اینباره، برای پاسخگویی بدین پرسش، با بررسی معنای لغوی و اصطلاحی زندیق از دید دانشمندان تاریخ، فقه، حدیث، تفسیر و کلام و...، جریان زندیقان را شناسایی خواهد کرد و چراییِ زندیق نامیده شدن آنان را پاسخ خواهد گفت؛ سپس با کاوش در پیشینه این جریان در شبه جزیره عربستان و شناسایی زندیقان سرشناس و رویکرد حاکمان در برابر آنان، رد پایشان را تا سدههای نخستین اسلام دنبال خواهد کرد و بدین نتیجه خواهد رسید که دست سیاستِ سیاستبازان منحرف در گستراندن اندیشهها و باورهای زندیقان در کار بوده است.
زندیق, مانی, جریان سیاسی, جعل حدیث
73
106
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-25&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
علیرضا
رستمی هرانی
00319475328460074
00319475328460074
Yes
fa
خوارج و نفی حکومت نگرش آنارشیستی یا هرج و مرجطلبی
خوارج فرقهای اسلامی است که در خلال جنگ صفین و ماجرای حکمیت پدید آمد و میتوان سابقه اندیشه خوارج را تا زمان حضرت رسول (ص) و اواخر دوره خلافت عثمان دنبال کرد. مهمترین بحثی که آنان در آغاز خروجشان مطرح کردند، انکار حکومت با استناد به عبارت «لا حکم الا لله» بود. این دعوی، عمر کوتاهی داشت و تعارضی میان اندیشه و عمل این مدعیان پیش از طرح چنین ادعایی دیده میشد. سنجش نگرش خوارج با «آنارشیسم»؛ یعنی مکتب جدیدی که به نبود حکومت معتقد است، رهیافت تازهای به بررسی دیدگاه خوارج درباره نفی حکومت خواهد بود. آنارشیسم بهرغم ترجمه فارسی نارسای آن (هرج و مرج طلبی)، ضرورت وجودیِ حکومت را بر پایه نگرشی ایدهآلیستی رد میکند؛ آنگاه در محیطی بدون نظام حکومتی، راههایی پیش مینهد که حتی اگر غیر عملی باشند، از واقعگرایی و نگرش انتقادی مثبتی برخوردارند. این مقاله به سنجش اندیشه سیاسی خوارج در نفی حکومت با رویکرد آنارشیستی میپردازد تا بدین پرسش پاسخ گوید: سرخوردگی سیاسی و سرگردانی فکری خوارج (محکمه) بر اثر پذیرش حکمیت و ناخرسندی آنان از این ماجرا و کوششهایشان برای مشروعیتبخشی به هرج و مرجطلبیهای خود، تا چه اندازه در اندیشه آنان (انکار حکومت) تأثیر گذارده است؟
خوارج, آنارشیسم, حکومت, نفی حکومت
107
131
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-26&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
سید ابوالفضل
رضوی
00319475328460075
00319475328460075
Yes
fa
سید جمالالدین اسدآبادی و رویکردهای تازهتر به تاریخ و تاریخنویسی
دیدگاه روشنفکران و اندیشهگران با تاریخ و شناخت و فهم و برداشت آنان از تاریخ و روند و جریان آن، مقولهای است که میبایست در بازکاوی گوشه و کنار اندیشههایشان، بدان توجه کرد. سید جمالالدین اسدآبادی در میان اندیشهگران و روشنفکران عصر قاجار، آگاهی شگفت انگیزی با تاریخ و تاریخ نویسی داشت؛ چنانکه کمتر متفکری مانند او دانش تاریخی را در اندیشهها و هدفهای سیاسی و اجتماعی و اصلاح جامعهاش به خدمت گرفت و بر ضرورت تاریخدانی و بهرهگیری علمی و عقلی از آگاهی تاریخی برای شناخت حال و ساخت آینده تأکید کرد. اسدآبادی، متفکری تاریخدان و تاریخشناس و به تاریخنویسی قدیم و جدید آشنا و در تاریخنویسی توانا بود. موضوع تاریخ نزد او، سیر مدنیت و تاریخ تمدن و فرهنگ و ژرفنگری در اسباب ترقی و انحطاط جوامع به شمار میرفت. وی با رویکرد راهبردی به تاریخ و کارکردهای آن، فلسفه تاریخ را در ایران ابداع کرد و به گسترش دیدگاه فلسفی و انتقادی به تاریخ پرداخت. اندیشههای انتقادی اسدآبادی درباره تاریخ و تاریخنویسی، در هویت جدید این دانش انسانی و تحول تاریخنویسی در ایران بسیار تأثیر گذارد.
سیدجمالالدین اسدآبادی, تاریخنویسی, انتقاد تاریخی, فلسفه تاریخ
133
152
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-27&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
عباس
قدیمی قیداری
00319475328460076
00319475328460076
Yes
fa
شیعه بنیادگذار دانش صحابهنگاری
مسلمانان در سده نخست هجری به دلایل گوناگونی، به سیره نبوی توجه کردند و دانش سیرهنگاری را بنیاد گذاردند، اما بر اثر ارتباط صحابه با پیامبر(ص)، توجه به این طبقه بسی مهم شد و به فهرستنویسی درباره صحابه انجامید و زمینهای برای پیدایی دانشی مستقل به نام «صحابهنگاری» فراهم آمد. شیعه در پیدایی و دگرگونی این دانش،بسیار تأثیر گذارد؛ چنانکه بر پایه منابع کهن تاریخی میتوان شیعه را بنیادگذار آن برشمرد. طبق بررسیهای به عمل آمده میتوان پذیرفت، نوشتههای صحابهنگاران شیعی در صحابهنگاریهای پسین اهلسنت نیز تأثیرگذار بوده است.
شیعه, دانش صحابهنگاری, صحابهنگاران شیعه, صحابهنگاران اهلسنت
153
184
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-28&slc_lang=fa&sid=1
2016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
2016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/142016/08/14
1395/5/24
محمدرضا
هدایت پناه
00319475328460077
00319475328460077
Yes