:: دوره 1، شماره 44 - ( زمستان 1400 ) ::
جلد 1 شماره 44 صفحات 124-101 برگشت به فهرست نسخه ها
مکاتبات محمدحسن‌خان، حاکم مسلمان شکی و شروان با حکومت عثمانی (1198-1203/1784-1789م)
فاطمه جعفرنیا، محمد عزیزنژاد
چکیده:   (270 مشاهده)

محمدحسن­ خان مقارن با رقابت دول عثمانی و روس در منطقه قفقاز بر شکی حکمرانی می‌کرد. در آن ایام عثمانی ­ها با هدف مقابله با نفوذ و سیطره روس­ ها در قفقاز، با خوانین محلی مانند حاکم شکی روابط سیاسی برقرار کردند. محمدحسن­ خان نیز به­ سبب ترس و نگرانی از سیاست تهاجمی گرجی ­ها علیه قلمرو حکام محلی مسلمان گنجه و ایروان به عثمانی متمایل شده بود. محمدحسن­ خان به صورت تبادل مکاتبات و تردد ایلچی با عثمانی­ ها در ارتباط بود. پرسش اصلی مقاله این است که نامه­ های محمدحسن­ خان شکی به حکومت عثمانی چه مسایلی را در برمی‌گرفت و چه اهدافی را دنبال می‌کرد؟ در این پژوهش با تکیه­ بر کتاب­ های چاپی از اسناد آرشیوی عثمانی و منابع تاریخ­نگاری محلی شکی و قفقاز و با رویکرد توصیفی-تحلیلی مشخص شد که مقابله با سیاست توسعه ­طلبی حاکم گرجی با پشتوانه نظامی روس­ ها در خاک مسلمانان و تهاجم مداوم قوای آنان به ولایت گنجه در همسایگی شکی، از مسایل مهم مطرح شده در مکاتبات محمدحسن­ خان شکی با مقامات عثمانی بود. او برای رفع این مسئله، خواستار کمک های سیاسی-نظامی دولت عثمانی بود. به نظر می‌رسد که این نامه­ نگارها به ­سبب عدم اقدام عملی از دو طرف، دستاورد خاصی نداشته است.
 

واژه‌های کلیدی: آذربایجان، شکی، شروان، عثمانی، قفقاز، محمدحسن‌خان.
متن کامل [PDF 773 kb]   (124 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/8/25 | پذیرش: 1400/11/4
فهرست منابع
1. باکیخانوف، عباسقلی‌آقا، گلستان ارم، تصحیح عبدالکریم علی‌زاده، تهران، ققنوس، 1383.
2. ترکمان، اسکندربیگ، تاریخ عالم‌آرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، تهران، امیرکبیر، 1389.
3. جوانشیرقراباغی، میرزاجمال، تاریخ قراباغ، تصحیح حسین احمدی، تهران، وزارت امور خارجه، 1384.
4. جودت‌پاشا، احمد، تاریخ جودت، استانبول، مطبعه‌عثمانیه، 1303ق.
5. راشدافندی، محمد، تاریخ راشد، استابنول، مطبعه عامره، 1865.
6. رهربرن، کلاوس میشائیل، نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، علمی و فرهنگی، 1383.
7. عبداللطیف‌افندی، قاضی، شکی خانلرینک اختصار اوزره تاریخی، باکو، آذربایجانی تدقیق و تتبع جمیعتنک نشریاتی، 1926م.
8. عزیزنژاد، محمد، مناسبات خان‌های ایروان با حکومت‌های ایران، عثمانی، روسیه و گرجستان از پایان دولت نادرشاه افشار تا عهدنامه ترکمانچای(1160-1243ق./1747-1828م.)، استاد راهنما رضا دهقانی، رساله دکتری، دانشگاه تبریز، 1395.
9. فاتح، کریم‌آقا، تاریخ خانات شکی (سه‌رساله درباره قفقاز)، ترجمه حسین احمدی، تهران، مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1384.
10. فرهاد میرزای قاجار، سفرنامه فرهادمیرزا، تصحیح غلامرضا طباطبایی‌مجد، تهران، مؤسسه مطبوعات علمی، 1366.
11. مروی، محمدکاظم، عالم‌آرای نادری، تصحیح محمدامین ریاحی، تهران، زوار، 1364.
12. میرزاسمیعا، محمدسمیع، تذکرهالملوک، تعلیقات مینورسکی، به‌کوشش محمد دبیر سیاقی، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران، امیرکبیر، 1378.
13. نصیری‌اردوبادی، میرزاعلی‌نقی، القاب و مواجب دوره سلاطین صفویه، تصحیح یوسف رحیم‌لو، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1371.
14. نصیری، محمدرضا، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران(قاجاریه)، تهران، کیهان، 1366.
15. Armenians and Russia a documentary record(1626-1796),Translation by George Bournoutian, USA, Mazda, 2001.
16. Babayev, Elgün, Gəncə Xanliğinin Tarixindən, Baki, Şərq-Qərb, 2012.
17. Butkov, Materialy dlia novoi istorii kavkaza(1722-1803), Sankt Petersburg,1869.
18. Çakmak, Mehmet Ali, Hanlıklar Devrinde Azerbaycan Türkiye Münasebetleri(1723-1829), Doktora Tezi, Gazi Universitesi, Ankara, 1996.
19. Əbdülhəmid, Haci seyid, Dər bəyanı əhvalat və silsileyi xəvanini sələfi Şəki, Baki, 2005.
20. Ibadov, Refik, ''Şeki Hanliği ve Osmanli imparatorluğu ile ilişkileri'', Türkler, Ankara, 2002.
21. Ismayil, Mahmud ve Maya Bağirova, Şəki Xanliği, Baki, 1997.
22. Kərimv, Ələşrəf, Şəki keçmişdə və imdi, Baki, Master, 2005.
23. Mirbağirzadə, MirAbbas, Şəki qəzasında hökmranləq tarixi haqqəində müxtəsər məlumat, Baki, 2005.
24. Mustafazadə, Tofiq, XVIII Yüzillik-XIX Yüzilliyin əvvəllərində Osmanli-Azərbaycan münasibətləri, Baki, Elm, 2002.
25. Nusel, Emre, Osmanli-Rus savaşinda Kafkas Hanliklarinin faaliyetleri (1787-1792), Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversites, 2015.
26. Osmanli belgelerinde Azerbaycan, Türk Dünyasi Belediyeler yayinlari, İstanbul, 2015.
27. Osmanli belgelerinde Karabağ, Başbakanlik Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul, 2009.
28. Osmanlı dеvlеti ilə Azеrbaycan Türk Hanlıkları Arasındakı Münasibеtlərə Dair Arşiv Bеlgеlеri (1578-1914), Cilt.I, Ankara, 1992.
29. Osmanlı dеvlеti ilə Azеrbaycan Türk Hanlıkları Arasındakı Münasibеtlərə Dair Arşiv Bеlgеlеri (1575-1918), Cilt.II, Ankara, 1993.
30. Piriyev, Vaqif, Azərbaycanin tarixi-siyasi coğrafiyasi, Baki, Müəllim nəşriyyati, 2006.
31. Şuxi, Mustafa Ağa, Hekayətı əhvalatı sabiqeyı xəvanini Nuxu, Baki, Master, 2005.
32. Umudoğlu,Vidadi, Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğalı və müstəmləkəçilik əleyhinə mübariz(1801-1828), Baki, 2004.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 44 - ( زمستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها