:: دوره 1، شماره 42 - ( تابستان 1400 ) ::
جلد 1 شماره 42 صفحات 82-67 برگشت به فهرست نسخه ها
جایگاه و کارکرد نهادهای آموزشی اتابکان فارس (حک. 543- 686)
محمد کشاورز (بیضایی)
چکیده:   (881 مشاهده)
حکومت محلی اتابکان فارس (سلغریان)، با وجود کوچکی قلمرو، از حیث آموزشی و فرهنگی، درخشان و پرتحرک بود. محققان غالباً به رویکردهای سیاسی و اقتصادی حاکمان این سلسله پرداخته و به کارکردهای مهم نهادهای آموزشی آن دوره چندان توجهی نکردهاند. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی در صدد پاسخ به این سؤال است که جایگاه و کارکرد نهادهای آموزشی فارس در دوره اتابکان چگونه بوده‌است؟ یافتههای این پژوهش نشان میدهد که کارکردهای آموزشی، پرورشی، مشروعیتزا و وقفمحورانه نهادهای آموزشی اتابکان فارس، در توسعه و گسترش علوم عقلی و نقلی، درآمدزایی برای کادر آموزشی و شکوفایی فرهنگی و اجتماعی فارس در آن دوره تأثیرگذار بودهاست. امنیت و رفاه نسبی، سیاست حاکمان سلغری در برابر یورش مغولان، ساخت مراکز و نهادهای آموزشی مانند مدارس، رباطها، مساجد، دارالشفاها، خانقاهها و جذب دانشمندان و هنرمندان موجب شکوفایی فرهنگی فارس در دوره سلغریان شده‌است.
 
واژه‌های کلیدی: اتابکان فارس، تاریخ آموزش، سلغریان، نهادهای آموزشی، وقف.
متن کامل [PDF 280 kb]   (327 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/4/6 | پذیرش: 1400/7/14
فهرست منابع
1. ابن بطوطه، سفرنامه ابن بطوطه، ترجمه محمد علی موحد، تهران، نشر آگه، 1376.
2. اشپولر، برتولد، تاریخ مغول در ایران: سیاست، حکومت، و فرهنگ دوره ایلخانان، ترجمه محمود میرآفتاب، تهران، علمی و فرهنگی، 1380.
3. اقبال آشتیانی، عباس، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، نامک، 1383.
4. امینه، حمیدرضا و محمد سپهری، «نقش نهادهای آموزشی فارس در گسترش علوم اسلامی در دوره آلبویه»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 22، بهار و تابستان 1397.
5. انصاری هروی، خواجه عبدالله، طبقات الصوفیه، تصحیح محمد سرور مولایی، تهران، توس، 1362.
6. بیانی (اسلامی ندوشن)، شیرین، دین و دولت در ایران عهد مغول، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1371.
7. توران پشتی، شهابالدّین، المعتمد فی المعتقد، استانبول، مکتبه الحقیقه، 2010.
8. جنید شیرازی، معینالدین ابوالقاسم، شدالازار فی حط الاوزار عن زوار المزار، تصحیح محمد قزوینی و عباس اقبال آشتیانی، تهران، چاپخانه مجلس، 1328.
9. جوینی، علاءالدین عطاملک بن بهاءالدین محمّد بن محمّد، تاریخ جهانگشای جوینی، تحقیق محمّد قزوینی و سید شاهرخ موسویان، تهران، دستان، 1385.
10. خلیفه، مجتبی، «سلغریان»، دانشنامه جهان اسلام، ج 24، 1396. ناشر؟ محل نشر؟
11. رستمیپور، مریم، «بازشناسی ایران باستان در فارس عصر حافظ»، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ ایران اسلامی، استاد راهنما: احمد فضلینژاد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز: اردیبهشت 1397.
12. زارع، علیباز، «بررسی اوضاع فرهنگی فارس در دوره سلغریان»، پایاننامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: مجتبی خلیفه، دانشگاه بیرجند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه تاریخ، تابستان 1390.
13. زرکوب شیرازی، ابوالعباس معینالدین احمد شهابالدین ابیالخیر، شیراز نامه، به کوشش اسماعیل واعظ جوادی، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
14. سعدی، مصلح بن عبدالله، کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، لیدا، 1393.
15. شبلی، احمد، تاریخ آموزش در اسلام، ترجمه محمدحسین ساکت، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370.
16. فصیح خوافی، مجمل فصیحی، تصحیح سید محسن ناجی نصرآبادی، تهران، اساطیر، 1386.
17. قاضی بیضاوی، ناصرالدین عبدالله بن عمر، نظام التواریخ، به کوشش میرهاشم محدث، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، 1382.
18. کاشغری، محمود بن حسین، دیوان لغات الترک، استانبول، کلیسای معلم رفعت، 1335- 1333.
19. کسایی، سید نورالله، فرهنگ نهادهای آموزشی، تهران، دانشگاه تهران، 1383.
20. محمدی، ذکرالله، نصرالله پورمحمدی املشی و محسن سلطانی، «تأثیرات هجوم مغول بر تصوف»، فصلنامه تاریخ، شماره چهل و نهم، تابستان 1397.
21. مرتضوی، منوچهر، مسائل عصر ایلخانان، تهران، انتشارات آگاه، 1370.
22. مستوفی، حمدالله، تاریخ گزیده، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، 1364.
23. معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، تهران، اشجعی، 1387.
24. مقریزی، تقیالدین ابنالعباس احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکرالخطط و الآثار، وضع حواشیه خلیل منصور، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1998.
25. موسوی سعد، سید کاظم و علی بحرانیپور، «علل قبض و بسط حوزه نفوذ و تسلط سلغریان فارس (543- 686ق) در بحرین»، مطالعات تاریخ اسلام، سال سیزدهم، شماره 48، بهار 1400.
26. مهدینژاد، جمالالدین و مهین مقیمی، «بررسی تأثیر وقف بر شکلگیری مدارس در ایران دوره اسلامی»، فصلنامه علمی پژوهشی نقش جهان، شماره 1- 7، بهار 1396.
27. مهراز، رحمتالله، بزرگان شیراز، تحقیقی درباره زاهدان، عرفا، دانشمندان، مؤلفین، شعرا، پادشاهان، اماکن مقدسه و زیارتگاههای شیراز، تهران، سلسله انتشارات انجمن آثار ملی، 1348.
28. میرجعفری، حسین، «سلغریان و جایگاه آنان در تاریخ»، نشریه جامعهشناسی کاربردی، شماره 9، زمستان 1377.
29. میرزا ابوالقاسمی، محمد صادق، «ویژگیهای محرابهای مساجد فارس از سده هفتم تا نهم هجری قمری»، فصلنامه نگره، دوره 4، شماره 10 ؛ بهار 1388.
30. ناصرالدین منشی کرمانی، سمطالعلی للحضرهالعلیاء، به اهتمام عباس اقبال آشتیانی، تهران، شرکت سهامی چاپ، 1328.
31. نفیسی، سعید، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، تهران، کتابفروشی فروغی، 1344.
32. وصاف، عبدالله بن فضل الله، تاریخ و صاف، تحریر عبدالمحمّد آیتی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1346.
33. همدانی، خواجه رشیدالدین فضل الله بن عمادالدوله، تاریخ مبارک غازنی، تصحیح کارل یان، هرتفورد-انگلیس، نشر استفن اوستین، 1940.
34. Chubby, J. "Chanukah". Encyclopedia of Islam. E. Van Denzel, B. Lewis and Ch.Pellat (Eds.), Leiden, Brill, 1997.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 42 - ( تابستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها