:: دوره 1، شماره 43 - ( پاییز 1400 ) ::
جلد 1 شماره 43 صفحات 48-27 برگشت به فهرست نسخه ها
نقش غلامان صقلابی در تضعیف دولت اموی در اندلس
سپیده طبری کوچکسرایی ، یونس فرهمند ، هادی عالم زاده
چکیده:   (841 مشاهده)
صقالبه در زمان امویان اندلس (حک. 138-421) درحالی به این سرزمین راه یافتند که حکومت اموی از رقابت­های میان اقوام عرب و بربر و کشمکش­های پیوسته آنان با یکدیگر سخت ناخشنود بود. از ­این­رو امویان درصدد برآمدند تا با جذب صقلبی­ها و پیوند دادن آنها به دربار از توان آنها برای ایجاد تعادل و توازن قدرت در جامعه و تداوم سلطنت بهره گیرند. این پژوهش، پس از بررسی وضع بردگان و خواجگان صقلابی، در پی پاسخ به‌ این پرسش است که این غلامان در تغییر سرنوشت حکومت اموی و انتقال آن به عامریان چه نقشی داشتند؟ بررسی­ها نشان می‌دهد که این بردگان پس از «اختگی» به استخدام حرم‌سراها و قصرهای خلفا درمی­آمدند و به دلیل ارتباط نزدیک با حاکمان، امرا و کارگزاران حکومتی، بر جزئیات اسرار دولت دست می­یافتند. از این‌رو امکان مداخله در مناسبات قدرت برایشان فراهم می­شد و لذا در برکشیدن عامریان و تضعیف دولت اموی در اندلس نقشی مؤثری داشتند.
 
واژه‌های کلیدی: امویان اندلس، تاجران یهودی، خواجگان، صقالبه، عامریان.
متن کامل [PDF 564 kb]   (190 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/6/10 | پذیرش: 1400/9/26
فهرست منابع
1. ابن‌بسام، علی، الذخیره فی محاسن اهل الجزیره، تحقیق احسان عباس، لبنان، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 2000.
2. ابن‌حوقل، محمد، صوره الأرض، بیروت، دارصادر، 1938.
3. ابن‌حیان، ابومروان حیان بن خلف، المقتبس من انباء اهل الاندلس، محمود علی مکی، قاهره، جمهوریه مصر العربیه وزارت الاوقاف المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه لجنه احیاء التراث الاسلامی، 1994.
4. ابن‌خطیب، لسان‌الدین، تاریخ اسبانیه الاسلامیه او کتاب اعمال الاعلام، تحقیق لووی پرووانسال، بیروت، دارالمکشوف، 1956.
5. ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد، العبر و دیوان المبتدا و الخبر، المقدمه، بیروت، طبعه المکتبه التجاریه الکبری بمصر، بی‌تا، و بقیه الاجزاء، بیروت، 1968.
6. ابن‌سعیدمغربی، علی‌بن‌موسی، المغرب‌فی‌حلی المغرب، تحقیق خلیل عمران منصور، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1997.
7. ابن‌قوطیه، ابوبکر محمد بن عمر، تاریخ فتح اندلس، تصحیح ابراهیم ابیاری، ترجمه حمیدرضا شیخی، مشهد، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1378ش.
8. ابن‌عذاری مراکشی، بیان المغرب فی اخبار الاندلس و المغرب، تحقیق ج.س.کولان و لووی پرووانسال، بیروت، دارالثقافه، 1980.
9. ابن‌فقیه، ابوعبدالله، البلدان، تحقیق یوسف الهادی، بیروت، عالم الکتب، 1996.
10. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1999.
11. ابومصطفی، سیدکمال، تاریخ مدینه بلنسیه الاندلسیه فی العصر الاسلامی، اسکندریه، مرکز الاسکندریه للکتاب، بی‌تا.
12. اخبار مجموعه فی فتح الاندلس و ذکر امرائها رحمهم الله و الحروب الواقعه بها بینهم، تحقیق ابراهیم ابیاری، بیروت، دار الکتاب اللبنانی، 1989.
13. ادریسی، محمد بن محمد، نزهه المشتاق فی إختراق الآفاق، بیروت، عالم الکتب، 1409.
14. ارسلان، شکیب، الحلل السندسیه فی الاخبار و الاآثار الاندلسیه، قاهره، موسسه هنداوی للتعلیم و الثقافه، 2012.
15. برونشویگ، «برده و برده‌داری»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، 1362ش.
16. بروکلمان، کارل، تاریخ الشعوب الاسلامیه، ترجمه نبیه امین فارس و منیر البعلبکی بیروت، دار العلم للملایین، 1968.
17. بکری، عبدالله، «المسالک و الممالک»، ‌مقدمه سعد غراب، تحقیق آدریان فان لیوفن و اندری فیری، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1992.
18. بنملیح، عبدالاله، الرق فی بلاد المغرب و الاندلس، بیروت، الانتشار العربی، 2004.
19. ترمانینی، عبدالسلام، الرق ماضیه و حاضره، کویت، عالم المعرفه، 1985.
20. جاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر، الحیوان، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2003.
21. حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، 1995.
22. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، زیرنظر جعفر شهیدی و معین و دیگران، تهران، روزنه، 1372ش.
23. دوزی، رینهارت، المسلمون فی الاندلس، ترجمه حسن حبشی، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1994.
24. زیدان، جرجی، تاریخ و تمدن، ترجمه علی جواهرکلام، تهران، امیرکبیر، 1372ش.
25. سیدی، سامان، «نقش صقالبه در تحولات اندلس(دوره امویان اندلس)» و زهرا فلاحی یارولی، کرج، پژوهشکده مطالعات حقوقی ایران و جهان، همایش ملی یافته‌های نوین در علوم انسانی و امنیت اجتماعی، دی ماه 1395ش.
26. طبری کوچکسرایی، سپیده، یونس فرهمند و هادی عالم زاده، «چگونگی انتقال بردگان صقلابی به اندلس دوره اموی» تهران، فصل‌نامه علمی پژوهش نامه تاریخ اسلام، سال دهم، شماره چهلم، صفحات 29-50، زمستان 1399ش.
27. عبادی، احمد مختار، الصقالبه فی اسبانیا، مادرید، المعهد المصری للدراسات الاسلامیه، 1953.
28. عنان، محمد عبدالله، دوله الاسلام فی الاندلس، مکتبه الخانجی، قاهره، 1997.
29. گیشار، پی‌یر، «تاریخ اجتماعی اسپانیای مسلمان از پیروزی اسلام تا پایان حکومت موحدان» در مجموعه میراث اسپانیای مسلمان زیر نظر سلمی خضرا جیوسی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1380ش.
30. لطف، عمر مصطفی، تاریخ الصقالبه فی الاندلس، دانشگاه میشیگان، دار اقلام للنشر و التوزیع، 2003.
31. مجالی، احمد حامد، الصقالبه و دورهم السیاسی و الثقافی فی الاندلس، اردن، عماده الدراسات العلیا، جامعه موته، 2008م.
32. مزروع، وفاء عبدالله بن سلیمان، «نفوذ الصقالبه فی الاندلس فی عصر الاماره و الخلافه»، ندوه الاندلس: قرون من التقلبات و العطاءات، مکتبه الملک عبدالعزیز العامه، 1996.
33. مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق محمد محی‌الدین عبدالحمید، بیروت، دارالمعرفه، [بی‌تا].
34. مصاحب، غلامحسین، دائره المعارف فارسی، تهران، امیرکبیر، 1380ش.
35. مصطفی، خزعل یاسین، «الصقالبه الخصیان فی الأندلس عصری الإماره والخلافه»، آداب الفراهیدی، جامعه الموصل-کلیه التربیه- العدد 20، حزیران، 2014.
36. مقدسی، محمد بن احمد، احسن التقاسیم فی معرفۀ الاقالیم، بیروت، دارصادر، [بی‌تا].
37. مقری، احمد بن محمد، ازهار الریاض فی اخبار عیاض، قاهره، مطبعه لجنه التالیف و الترجمه والنشر، 1940.
38. مقری، احمد بن محمد، نفح الطیب من غصن الاندلس الرطیب، تحقیق یوسف بقاعی، بیروت، دارالفکر، 1419.
39. نجار، حماده فرج، الصقالبه فی قصور بنی امیه فی الاندلس، اسکندریه، موسسه شباب الجامعه، 2011.
40. نجار، حماده فرج، فی حوار الحضارات الصقالبه فی جیش الدوله الامویه فی الاندلس، اسکندریه، موسسه شباب الجامعه، 2014.
41. نعنعی، عبدالمجید، تاریخ الدوله الامویه فی الاندلس، بیروت، دارالنهضه العربیه، 1986.
42. ویِرِه، «بازداری»، دانشنامه جهان اسلام، ترجمه محمدعلی مولوی، بنیاد دائره المعارف اسلامی، تهران، 1399ش.
43. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، [بی‌تا].
44. Ayalon, David, “On The Term “Khadim” in The Sense of “Eunuch” in The Muslim Sources”, BRILL, Middle East Documentation Center. The University of Chicago, 1985.
45. AL-Eidi, Ekhlas Mohammad,” The Saqaliba at Bani Umayyad palaces”, International Journal of Humanities and Social Science, Vol. 7, No. 6, June 2017.
46. Curta, Florin, The Making of The Slavs History and Archaeology of the Lower Danube Region, Cambridge, University Press, (n.d).
47. Golden, P.B,”Al-Sakaliba”, EI2, The Encyclopaedia Of Islam, Leiden Ej. Brill, 1995.
48. Gomez, Rocio, perianaz,”La Investingacion Sobre La Esclavitud En Espana En La Edad Moderna” Norba. Revista de Historia, 2008.
49. Gunther, Sebastian & Wadad Kadi, Umayyad Legacies Medieval Memories from Syria to Spain, BRILL, 2010.
50. Harvey, l.p, Muslims In Spain, The University of Chicago Press, 2005.
51. Hraundal, Thorir.Jonsson, The Rus in Arabic Sources: Cultural Contacts and Identity, Centre for Medieval Studies University of Bergen, 2013.
52. Jankowiak, Marek,”Dirhams for slaves. Investigating the Slavic slave trade in the tenth century” Medieval Seminar, All Souls, 27 Feb 2012.
53. Lev, Yaccov, “State and Society in Fatimid Egypt", BRILL,1991.
54. Markov, Dimitri, Les Slaves Culture Et Histoire, Tresore De Lart Mondial, Bulgarie, (n.d).
55. Tomovich, Stevan, The Hebrew Origin of Serbs, CNS, 2013.
56. Walvin, James, Slavery and the Slave Trade, The Macmillan Press Ltd, London and Basingstoke, 1983.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 43 - ( پاییز 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها