|
بررسی تحلیلی تأثیرگذاری نهاد ولیعهدی در تضعیف
حاکمیت خلفای عباسی؛ مطالعۀ موردی سال‌های 232 تا 334ق
|
محمد محمدپور   ، محسن بهرام نژاد ، حسن مجربی ، شیوا صفوی |
|
|
|
چکیده: (2659 مشاهده) |
| نهاد ولایتعهدی از مهم‌ترین نهادهای تأثیرگذار در دستگاه خلافت عباسیان به شمار می‌رفت. در دورۀ دوم عباسیان (232-334ق)، برخلاف دورۀ اول (132-232ق) که نهاد ولیعهدی در آن تا حدود زیادی مستقل عمل می‌کرد، شکوه و عظمت این نهاد در تأثیرگذاری بر افزایش قدرت خلافت از بین رفت. یافته‌های مسئلۀ پژوهش حاضر، که با روش توصیفی-تحلیلی درصدد بررسی نقش نهاد ولایتعهدی در تضعیف نهاد خلافت در دورۀ دوم عباسیان است، نشان می‌دهد که در درجۀ اول، هویت‌بخشی به جایگاه ولایتعهدی، که در دورۀ اول عباسی منجر به قدرتگیری و عظمت دستگاه خلافت می‌شد، در دورۀ دوم خلاف عباسی، به‌علت تسلط ترکان بر نهاد ولایتعهدی، که منجر به بروز ولیعهدانی سست‌عنصر و ضعیف شد، باعث تضعیف آن گشت. ترکان ولیعهدانی گزینش‌شده و کم‌سن‌وسال، فاقد شجاعت و دلاوری، و ضعیف را با هدف تسلط بر آن‌ها، برمی‌کشیدند. علاوه بر ترکان، برخی از زنان دربار نیز، به‌علت رشد ولیعهد در حرم، که محیطی زنانه بود، با ترکان در تسلط بر ولیعهدان رقابت داشتند. مادران ولیعهدان نقش زیادی در رسیدن آن‌ها به خلافت ایفا می‌کردند و با تسلطی که از قبل بر آن‌ها داشتند، نقش مهمی در ادارۀ امور بازی می‌کردند و به‌ا‌ین‌ترتیب، از ایفای نقش اصلی خلیفه، که رسیدگی به امور بود، مانع می‌شدند. نمونۀ بارز این مسئله دخالت سیده‌شغب، مادر المقتدر عباسی، در ادارۀ امور در رقابت با ترکان در دورۀ مقتدر بود. مجموع عوامل یادشده باعث شد تا نهاد ولایتعهدی در دورۀ دوم عباسی به‌جای قدرت‌بخشی به حاکمیت خلافت عباسی، باعث تضعیف آن بشود. |
|
| واژه‌های کلیدی: عباسیان، خلافت، ولیعهدی، ترکان، زنان. |
|
|
متن کامل [PDF 2202 kb]
(671 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1398/8/13 | پذیرش: 1398/8/13
|
|
|
|
|
|
(2).jpg)
