[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
فهرست داوران نشریه::
گزارش آماری مقالات::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
بانک ها و نمایه نامه ها
..
انجمن ایرانی تاریخ اسلام
..
پرتال جامع علوم انسانی
..
بانک اطلاعات نشریات کشور
..
پایگاه مجلات تخصصی نور
..
ویراساینس
..
:: دوره ۱، شماره ۴۴ - ( زمستان ۱۴۰۰ ) ::
جلد ۱ شماره ۴۴ صفحات ۴۸-۲۹ برگشت به فهرست نسخه ها
سیر تحول اندیشه‌ معترضان به حجاب از عصر ناصری تا پهلوی دوم (۱۲۲۷ ـ1320ش)
فاطمه شکیب رخ ، حسن زندیه
چکیده:   (۱۹۳۹ مشاهده)
به دنبال رویارویی نواندیشان با مدرنیته، آرای معترضان حجاب، به‌عنوان تمهید الزامات روشنفکری و نوگرایی مطرح شد. مقاله حاضر به روش اسنادی ـ تحلیلی، در پی بررسی تحول نظریات منتقدان حجاب، در بازه زمانی (۱۲۲۷ ـ1320ش) است تا با تشریح باور و عملکرد آنها، عوامل مؤثر بر گسترش انتقاد تحول‌گرا به پوشش سنتی زنان ایران را تبیین کند. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که هسته مرکزی آرای تحول‌خواه با گذر از دوره ناصری و سپس مشروطه، در اعتراض به اشکال حجاب سنتی شکل گرفت. پس از آن تغییر نگرش درباره حدود و نوع پوشش در فرایند آموزش انعکاس و رشد یافت. سپس در آستانه تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی، با دال مرکزی اعتراض بر حجاب، دو نگرش حداقلی و حداکثری مطرح شد. نگرش حداقلی بر مدرن پوشی و حجاب اختیاری و نگرش حداکثری بر حذف حجاب سنتی تأکید داشت. رویکرد حداکثری در دوره پهلوی اول به‌ حذف حجاب عمومی متمایل شد و در نتیجه تقابل این دو نگرش نواندیشان دین‌گرا و تجددمآب با مشخصه الگو محوری زن غربی نمود پیدا کردند.

 
واژه‌های کلیدی: پهلوی اول، تجددگرایی، حجاب، عصر ناصری، کشف حجاب.
متن کامل [PDF 336 kb]   (۶۴۳ دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/8/27 | پذیرش: 1400/11/19
فهرست منابع
۱. آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمه حسن شمس‌آوری، محسن مدیرشانه‌چی و کاظم فیروزمند، تهران، نشرمرکز، ۱۳۸۱.
۲. آدمیت، فریدون، فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت، تهران، سخن، ۱۳۴۰.
۳. «آزادی زنان ایران»، عالم نسوان، سال ۱، ش۴، ۱۳۰۲.
۴. آفاری، ژانت، «گذار از میان صخره و گرداب: دگرگونی نقش زن و مرد در ایران قرن بیستم»، ایران نامه، ش‌۵۹، ۱۳۷۶.
۵. آفاری، ژانت، انجمن‌های‌ نیمه‌ سری‌ زنان‌ در نهضت‌ مشروطه‌، مترجم‌ دکتر جواد یوسفیان، تهران، بانو، ۱۳۷۷.
۶. «احساسات پاک یک جوان حساس»، ایرانشهر، سال ۲، ش۱۱و۱۲، ۱۲۹۳.
۷. «اولین قدم»، جمعیت نسوان وطنخواه، سال ۱، ش ۱، ۱۳۰۲.
۸. اتحادیه، منصوره و سیروس سعدویان، خاطرات تاج السلطنه، بی‌جا، وزیری، ۱۳۶۲.
۹. اتحادیه، منصوره و بهمن فرمان، حکایت یک زن در زیروبم روزگار زندگی‌نامه عزت السلطنه نظام‌مافی، تهران، سپاس، ۱۳۹۱.
۱۰. استاد ملک، فاطمه، حجاب و کشف حجاب در ایران، تهران، مؤسسه مطبوعاتی عطایی، ۱۳۶۷.
۱۱. افشار، محمود، گفتار ادبی، بی جا،‌انتشارات ادبی و تاریخی، ۱۳۵۳.
۱۲. امین، قاسم، زن و آزادی (ت‍ح‍ری‍ر ال‍م‍راه)، ترجمه احمد مهذب، تهران، بی‌نا، بی‌تا.
۱۳. انتخابی، نادر، ناسیونالیسم و تجدد در ایران و ترکیه، تهران، آفتاب،۱۳۹۰.
۱۴. ایرج میرزا، دیوان کامل ایرج میرزا (ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ در اح‍وال‌ و آث‍ار و اف‍ک‍ار و اش‍ع‍ار ای‍رج‌‌م‍ی‍رزا و خ‍ان‍دان‌ و ن‍ی‍اک‍ان‌ او‌‫)، به‌کوشش محمدجعفر محجوب، تهران، گلشن‌‫، ۱۳۵۶.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
۱۵. بامداد، بدرالملوک، زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، تهران، ابن‌سینا، ۱۳۴۸.
۱۶. بصاری، طلعت، مجموعه اشعار و زندگی زندخت شیرازی، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۴۶.
۱۷. پیرنیا، منصوره، خانم وزیر (خاطرات و دست‌نوشته‌های فرخ رو پارسا)، آمریکا، مهر ایران، ۱۳۸۶.
۱۸. «تربیت از گهواره تا لحد همراه است»، روزنامه دانش، ش ۲، ۱۳۲۸ق.
۱۹. «تکرار ازدواج ـ عدم‌تساوی حقوق در طلاق»، دختران ایران، سال ۱، ش ۲، ۱۳۱۰.
۲۰. ترابی فارسانی، سهیلا، اسنادی از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوی، تهران، سازمان اسناد ملی ایران، ۱۳۷۸.
۲۱. تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸.
۲۲. تکمیل همایون، ناصر، آموزش‌وپرورش در ایران، بی‌جا، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۵.
۲۳. جاحظ، عمرو بن بحر، القیان، مجمع الرسائل، بیروت، بی‌نا، ۱۹۸۷ق.
۲۴. «حق با آزادی ست»، زبان زنان، سال ۱، ش۶، ۱۳۲۸ق.
۲۵. حکمت، علی‌اصغر، سی خاطره از عصر فرخنده پهلوی، تهران، شرکت چاپ پارس، ۱۳۵۵.
۲۶. «خدمت مدیره محترمه جریده فریده نامه بانوان»، نامه بانوان، سال ۱، ش۴، ۱۲۹۹.
۲۷. خشونت‌و‌فرهنگ؛ اسناد محرمانه کشف حجاب (۱۳۲۲- ۱۳۱۳)، مدیریت‌پژوهش، انتشارات‌و‌آموزش، ت‍هران‌، سازمان اسناد و مدارک ملی ایران، ۱۳۷۱.
۲۸. «در فرایض مربیان حقیقی مردان یعنی نسوان» نامه‌ بانوان، سال ۱، ش۱۳، ۱۳۲۳ق.
۲۹. داور، علی‌اکبر، بحران، آینده، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۰۵.
۳۰. دولت‌آبادی، یحیی، حیات یحیی، تهران، فردوسی، ۱۳۶۱.
۳۱. دولتشاهی، مهرانگیز، جامعه، دولت و جنبش زنان ایران ۱۳۴۲-۱۳۵۷، بی‌جا، تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران، بی‌تا.
۳۲. دهخدا، علی اکبر، چرند و پرند، به تصحیح اکبر مرتضی پور، تهران، عطار، ۱۳۷۸.
۳۳. «راجع به تشریف‌فرمایی اعلی‌حضرت، از سفارت کبرای آنکارا»، اسناد وزارت امور خارجه،کارتن ۲۶، ردیف ۱۵۱، سند ش ۱۸، معارف و ورزش، ۱۳۱۴.
۳۴. «الرجال قوامون علی النساء»، روزنامه حدید، سال‌ ۱، ش‌۶، ۱۳۲۳ق.
۳۵. رشدیه، شمس‌الدین، سوانح العمر، تهران، نشر تاریخ ایران، ۱۳۶۲.
۳۶. رشید رضا، محمد، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر‌المنار)، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب، ۱۹۹۰م.
۳۷. «زنان نامی جهان»، مجله جهان زنان، سال ۱، ش ۵، ۱۳۰۰.
۳۸. زرگری نژاد، غلامحسین، رسائل مشروطیت‌ (‎۱۸) هجده رساله و لایحه درباره مشروطیت‌، تهران، کویر، ۱۳۷۷.
۳۹. «سحرگه به گوشم نویدی رسید»، نامه بانوان، سال۱، ش۱، ۱۲۹۹.
۴۰. «سوسیالیسم»، زبان زنان، دوره اول، ش۲۴، ۱۳۳۸ق.
۴۱. سالور، قهرمان میرزا و دیگران، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه: روزگار پادشاهی سلسله پهلوی ۱۳۲۴ – ۱۳۱۰، تهران، اساطیر، ۱۳۸۰.
۴۲. سلامی، غلامرضا، نجم‌آبادی، افسانه، نهضت نسوان شرق، تهران، شیرازه، ۱۳۸۴.
۴۳. شکوفه، سال ۲، ۵ شهر ربیع الثانی ۱۳۳۲.
۴۴. شوادران، بنجامین، خاورمیانه نفت و قدرت‌های بزرگ، ترجمه عبدالحسین شریفیان، بی‌جا، فرانکلین، ۱۳۵۲.
۴۵. شیخ‌الاسلامی، پری، زنان روزنامه‌نگار و اندیشمندان ایران، تهران، مؤلف، ۱۳۵۱.
۴۶. صدر‌‌هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، کمال، ۱۳۶۳.
۴۷. صدیق، عیسی، یادگار عمر خاطراتی از سرگذشت دکتر عیسی صدیق، تهران، امیرکبیر، ۱۳۴۵.
۴۸. صلاح، مهدی، کشف حجاب (زمینه‌ها، پیامدها و واکنش‌ها)، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۸۴.
۴۹. صنعتی، مهدخت نجم‌آبادی، افسانه، صدیقه دولت‌آبادی (نامه‌ها، نوشته‌ها و یادداشت‌ها)، شیکاگو، سلسله انتشارات «نگرش و نگارش زن»، ۱۳۷۷.
۵۰. طالبوف‌‌تبریزی، عبدالرحیم، سیاست طالبی، به کوشش رحیم رئیس نیا، محمدعلی علی نیا و علی کاسبی، تهران، علم، ۱۳۵۷.
۵۱. «طلب‌العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه»، روزنامه حدید، سال ۲، ش۱۳، ۱۳۲۴ق.
۵۲. ظهیری‌، علیرضا، عصر پهلوی به روایت اسناد‌، قم‌، معارف، ‌۱۳۷۹.
۵۳. «عریضه دوم به خاک‌پای اعلی‌حضرت اقدس شهریاری ارواحنا فداه»، نامه بانوان، سال۱، ش۱۳، ۱۲۹۹.
۵۴. فرمانفرماییان، مهرماه، زیر نگاه پدرـ خاطرات مهرماه فرمانفرماییان از اندرونی، تهران،کویر، ۱۳۸۳.
۵۵. فروغی، محمدعلی، سیاست‌نامه ذکاءالملک، مقاله‌ها، نامه‌ها و سخنرانی‌های سیاسی، به کوشش ایرج افشار و هرمز همایون پور، تهران، کتاب روشن، ۱۳۸۹.
۵۶. فیروز، مریم، خاطرات مریم فیروز (فرمانفرماییان)، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۲.
۵۷. «کوکب آغاخانم»، عالم نسوان، سال ۷، ش‌۷ و ۸، ۱۳۰۶.
۵۸. کاتم، ریچارد، ناسیونالیسم در ایران، ترجمه فرشته سرلک، تهران، نشر‌گفتار، ۱۳۷۱.
۵۹. کراچی، روح‌انگیز هشت رساله در بیان احوال زنان، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ مطالعات اسلامی، ۱۳۹۰.
۶۰. کرمانی، ناظم الاسلام، تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش سعیدی سیرجانی، تهران، آگاه، ۱۳۵۷.
۶۱. کرونین، ا‌ستفانی و دیگران، رضاشاه و شکل‌گیری ایران نوین، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران، جامی، ۱۳۸۹.
۶۲. «گرفتار ظلمت جهالت و بی علمی و نادانی»، ایران نو، سال ۱، ش ۳۴، ۱۳۲۷ – ۱۳۲۸ ق.
۶۳. «موانع ترقی ایران»، ایرانشهر، سال ۱، ش۴، ۱۳۴۱ق.
۶۴. مراغه‌ای، زین‌العابدین، سیاحت‌نامه ابراهیم‌بیگ (سه‌جلدی)، به کوشش م. ع. سپانلو، بی‌جا، آگه، ۱۳۹۳.
۶۵. مکی، حسین تاریخ بیست‌ساله ایران: استحکام دیکتاتوری پهلوی، تهران، علمی، ۱۳۶۲.
۶۶. مهریزی، مهدی، شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۸۲.
۶۷. ناهید، عبدالحسین، زنان ایران در جنبش مشروطه، تبریز، احیا، ۱۳۶۰.
۶۸. ملاح، مهرانگیز، بی‌بی خانم استرآبادی و خانم افضل وزیری، تهران، شیرازه، ۱۳۸۵.
۶۹. نوری، فضل‌الله، لوایح آقا شیخ فضل‌الله نوری، به کوشش هما رضوانی، تهران، تاریخ ایران، ۱۳۶۲.
۷۰. «وخامت نادانی مادران»، نامه‌ بانوان، سال ۲، ش‌۱۵، ۱۳۲۳‌ق.
۷۱. وطن‌دوست، غلامرضا و دیگران، زن ایرانی در نشریات مشروطه، بی‌جا، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم ‌انسانی، ۱۳۸۵.
۷۲. وکیلی، هادی، مجموعه مقالات همایش ملی قیام گوهرشاد: رویارویی فرهنگ ایرانی اسلامی با فرهنگ مهاجم غرب، مشهد، بوی شهر بهشت، ۱۳۹۶.
۷۳. هاکس، مریت، ایران افسانه و واقعیت، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۸.
۷۴. همایون‌کاتوزیان، محمدعلی، دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمه حسن افشار، تهران، نشر مرکز، ۱۳۸۰.



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

shakibrokh F, Zandieh H. The evolution of the thoughts of protesters to hijab from the Naserid era to the second Pahlavi period (1227-1320). islamhistory 2021; 1 (44) :29-48
URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1213-fa.html

شکیب رخ فاطمه، زندیه حسن. سیر تحول اندیشه‌ معترضان به حجاب از عصر ناصری تا پهلوی دوم (۱۲۲۷ ـ۱۳۲۰ش). پژوهشنامه تاریخ اسلام. ۱۴۰۰; ۱ (۴۴) :۲۹-۴۸

URL: http://journal.isihistory.ir/article-۱-۱۲۱۳-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 44 - ( زمستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش نامه تاریخ اسلام (فصلنامه انجمن ایرانی تاریخ اسلام) Quartely Research Journal of Islamic History
Persian site map - English site map - Created in 0.12 seconds with 48 queries by YEKTAWEB 4704