[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
فهرست داوران نشریه::
گزارش آماری مقالات::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
بانک ها و نمایه نامه ها
..
انجمن ایرانی تاریخ اسلام
..
پرتال جامع علوم انسانی
..
بانک اطلاعات نشریات کشور
..
پایگاه مجلات تخصصی نور
..
ویراساینس
..
:: دوره ۱، شماره ۴۷ - ( پاییز ۱۴۰۱ ) ::
جلد ۱ شماره ۴۷ صفحات ۵۶-۲۷ برگشت به فهرست نسخه ها
فعالیت‌های حکم المستنصربالله (حک. 350-366) در ارتقای جایگاه علمی اندلس
علی رضا روحی
چکیده:   (۵۳۶ مشاهده)
حکم بن عبدالرحمن ملقب به المستنصربالله (حک. 350-366)، از خلفای امویِ اندلس است که به امور علمی توجه ویژه‌ای داشت. حکم که خود دانشمند بود، در حمایت از علم و دانش، جذب دانشمندان، تشویقِ آنان به رحله‌های علمی و تألیف آثار تلاش‌های بسیاری کرد. او همچنین به خرید کتاب، تجهیز و توسعه کتابخانه قصر اهتمام بسیار داشت. حکم با تسامح و تساهل نسبت به علمای مذاهب، نحله‌ها و ادیان موجب شد تا رونق علمی فزاینده‌ای در بین علما و مکاتب مختلف شکل گیرد. پرسش اصلی پژوهش این است که عملکرد حکم المستنصر در حمایت از علم و دانش چگونه بود و این حمایت‌ها چه اندازه بر رشد و ارتقاء علمی اندلس تأثیر گذاشت؟ این مقاله با استفاده از شیوه کتابخانه‌ای و به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی تلاش‌های حکم در زمینه اعتلای علوم پرداخته و تأثیر این حمایت‌ها را در رشد و ارتقاء علمیِ اندلس نشان داده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در نتیجه اقدامات حکم، اندلس از جایگاه والایی در عرصه علوم به‌ویژه شعر و ادبیات، فقه مالکی، انساب، حدیث و برخی علوم طبیعی برخوردار شد؛ تکاپوهای وسیعِ علمی به وجود آمد و آثار متعددی تألیف شد و همچنین مهم­ترین و غنی‌ترین کتابخانه در غرب جهان اسلام در قرطبه شکل گرفت.
واژه‌های کلیدی: اندلس، تاریخ آموزش در اندلس، تسامح و تساهل، حکم المستنصر.
متن کامل [PDF 424 kb]   (۴۱۵ دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/6/14 | پذیرش: 1401/8/25
فهرست منابع
۱. ابن‌ابار، محمد بن عبدالله بن أبی‌بکرالقضاعی البلنسی، الحله السیراء، تحقیق حسین مونس، قاهره، دار المعارف، ۱۹۸۵.
۲. ابن‌ابی اصیبعه، ابوالعباس موفق‌الدین احمدبن‌القاسم، عیون الانباء فی طبقات الاطباء، تحقیق نزار رضا، بیروت، دارمکتبه الحیاه، بی‌تا.
۳. ابن‌القوطیه، ابوبکرمحمدبن عمر،تاریخ افتتاح الاندلس، تحقیق ابراهیم الابیاری، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، ۱۴۰۱.
۴. ابن‌بسام، أبوالحسن علی‌الشنترینی، الذخیره فی محاسن اهل الجزیره، محقق إحسان عباس، لیبیا، الدارالعربیه للکتاب، ۱۹۸۱.
۵. ابن‌بشکوال، أبوالقاسم خلف بن‌عبدالملک، الصله فی تاریخ أئمه الاندلس، تصحیح السید عزت العطار الحسینی، بیروت، مکتبه الخانجی الطبعه الثانیه، ۱۳۷۴.
۶. ابن‌جلجل، ابی‌داودسلیمان بن حسان الاندلسی، طبقات الاطباء و الحکماء، تحقیق فوتد سید، بیروت، موسسه الرساله، ۱۴۰۵.
۷. ابن‌حزم، علی بن‌أحمدالأندلسی القرطبی، جمهره انساب العرب، تحقیق لجنه من العلماء، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۳.
۸. ابن‌حزم، علی بن‌أحمدالأندلسی القرطبی، رسائل ابن حزم الأندلسی، تحقیق إحسان عباس، لبنان، موسسه العربیه للدراسات والنشر، ۱۹۸۷.
۹. ابن‌خطیب، لسان‌الدین، اعمال الاعلام فی من بویع قبل الاحتلام من ملوک الاسلام، تحقیق لیفی بروفنسال، بیروت، دار المکشوف، ۱۹۵۶.
۱۰. ابن‌خلدون، عبدالرحمن‌بن‌محمد، العبر ودیوان المبتدأ والخبر فی تاریخ العرب والبربر ومن عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر، تحقیق خلیل شحاده، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۸.
۱۱. ابن‌خیر اشبیلی، ابوبکرمحمد، فهرسۀ، تحقیق بشار عواد معروف و محمود بشار عواد، تونس، دارالغرب الاسلامی، ۲۰۰۹.
۱۲. ابن‌دحیه‌کلبی، ابوالخطاب عمربن‌حسن الاندلسی، المطرب من اشعار اهل المغرب، تحقیق ابراهیم الأبیاری، حامد عبدالمجید، احمد احمد بدوی، بیروت، دار العلم للجمیع، ۱۳۷۴.
۱۳. ابن‌سعیدمغربی، أبوالحسن علی‌بن‌موسی، المغرب فی حلی المغرب، تحقیق شوقی ضیف، قاهره، دارالمعارف، ۱۹۵۵.
۱۴. ابن‌عذاری المراکشی، أبوعبدالله محمدبن‌محمد، البیان المغرب فی أخبار الأندلس والمغرب، تحقیق ج.س.کولان و لیفی بروفنسال، بیروت، دارالثقافه، ۱۹۸۳.
۱۵. ابن‌فرج، احمد، الحدائق والجنان من أشعار أهل الأندلس ودیوان بنی فرج شعراء جیان، به کوشش محمد رضوان الدایه، عجمان، ابوظبی، ۲۰۰۳.
۱۶. ابن‌فرضی، ابوالولیدعبدالله بن محمدالأزدی، تاریخ علماء الاندلس، تحقیق السید عزت العطار الحسینی، قاهره، مکتبه الخانجی، ۱۴۰۸.
۱۷. اسلام ابوذر، عبدالحمیداحمد و دیگران، «التطور العلمی فی الأندلس زمن الخلیفه الحکم المستنصر»، المجله العلمیه لکلیه الآداب جامعه اسیوط، المجلد ۲۳، العدد ۷۶، قاهره، اوکتوبر، ۲۰۲۰.
۱۸. بکری، ابوعبیدعبدالله‌بن عبدالعزیز، المسالک و الممالک، تحقیق جمال طلبه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۳.
۱۹. پالنثیا، آنخل جنثالث، تاریخ الفکر الاندلسی، ترجمه حسین مونس، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، ۱۹۵۵.
۲۰. حمیدی، محمدبن‌فتوح میورقی، جذوه المقتبس فی ذکر ولاه الأندلس، قاهره، دارالمصریه للتألیف والنشر، ۱۹۶۶.
۲۱. خشنی، محمدبن‌حارث، قضاه قرطبه، تحقیق ابراهیم الابیاری، بیروت، دار الکتب اللبنانی، ۱۴۱۰.
۲۲. دوزی، رینهرت، المسلمون فی الاندلس، ترجمه حسن حبشی، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب، ۱۹۹۴.
۲۳. دویدار، حسین یوسف، المجتمع الاندلسی فی العصر الاموی، قاهره، مطبعه الحسین الاسلامیه، ۱۴۱۴.
۲۴. زبیدی، محمدبن‌الحسن الاندلسی الإشبیلی، طبقات النحویین واللغویین، تحقیق محمد أبوالفضل إبراهیم، بیروت، دار المعارف، [بی‌تا].
۲۵. شهیدی پاک، محمدرضا، تاریخ تحلیلی اندلس، قم، المصطفی، ۱۳۹۴ش.
۲۶. ضبی، أحمدبن‌یحیی، أبوجعفر، بغیه الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، قاهره، دارالکاتب العربی، ۱۹۶۷.
۲۷. عبدالمنعم الهاشمی، الخلافه الامویه، بیروت، البحار، ۱۹۹۸.
۲۸. عنان، محمدعبدالله، تاریخ دولت اسلامی در اندلس، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، کیهان، ۱۳۶۶ش.
۲۹. قاضی صاعدبن‌احمداندلسی، التعریف بطبقات الامم تاریخ جهانی علوم و دانشمندان تا قرن پنجم، تصحیح غلامرضا جمشیدنژاد، تهران، هجرت، دفتر نشر میراث مکتوب، ۱۳۷۶ش.
۳۰. قاضی عیاض، أبوالفضل عیاض‌بن‌موسی الیحصبی، ترتیب المدارک وتقریب المسالک، تحقیق سعید احمد اعراب، المغرب، مطبعه فضاله المحمدیه، ۱۹۸۱.
۳۱. کولان، ج.س.، کتاب الاندلس، ترجمه احمد خورشید، عبدالحمید یونس و حسن عثمان، بیروت، دارالکتب اللبنانی، ۱۹۸۰.
۳۲. مراکشی، محی الدین عبدالواحدبن‌علی التمیمی، المعجب فی تلخیص أخبار المغرب من لدن فتح الأندلس إلی آخر عصر الموحدین، تحقیق صلاح الدین الهواری، صیدا، المکتبه العصریه، ۱۴۲۶.
۳۳. مقری، شهاب الدین أحمدبن‌محمد، نفح الطیب من غصن الأندلس الرطیب، وذکر وزیرها لسان الدین بن الخطیب، تحقیق إحسان عباس، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۷.
۳۴. مونس، حسین، معالم تاریخ مغرب و الاندلس، قاهره، مکتبه الاسره الاعمال الفکریه، ۱۹۹۲.
۳۵. النباهی، أبوالحسن علی‌بن‌عبدالله المالقی الأندلسی، تاریخ قضاه الأندلس، بیروت، لجنه إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳.
۳۶. نعنعی، عبدالمجید، دولت امویان در اندلس، ترجمه محمد سپهری، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۰.



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Rouhi A R. The activities of Hakam al-Mustanṣir Billāh (reigned 350-366) in promoting the scientific status of Andalusia. islamhistory 2022; 1 (47) :27-56
URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1336-fa.html

روحی علی رضا. فعالیت‌های حکم المستنصربالله (حک. ۳۵۰-۳۶۶) در ارتقای جایگاه علمی اندلس. پژوهشنامه تاریخ اسلام. ۱۴۰۱; ۱ (۴۷) :۲۷-۵۶

URL: http://journal.isihistory.ir/article-۱-۱۳۳۶-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 47 - ( پاییز 1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش نامه تاریخ اسلام (فصلنامه انجمن ایرانی تاریخ اسلام) Quartely Research Journal of Islamic History
Persian site map - English site map - Created in 0.08 seconds with 48 queries by YEKTAWEB 4700