۳ نتیجه برای ابوریحان بیرونی
رضا شجری قاسم‌خیلی،
دوره ۱، شماره ۲۵ - ( ۱-۱۳۹۶ )
چکیده
در این پژوهش، زمینه‌ها و دلایل شکل‌گیری رویکرد اسلام‌گرایانه در ایران با محوریت نگرش هویتی ابن‌قتیبه دینوری، تحلیل و بررسی می‌شود. هدف پژوهش حاضر، نشاندادن ریشه و تبار دیدگاه اسلام‌گرایانه، واکاوی زمینه‌ها و دلایل تکوین رویکرد اسلام‌گرایانه در ایران است. بررسی تغییرات فرهنگی و تحول هویتی در میان برخی از ایرانیان در دوران اسلامی، از دیگر اهداف اصلی این جستار به شمار می‌رود. به نظر می‌رسد مطالب ضدایرانی و عرب‌مآبانۀ اسلام‌گرایانی چون ابن‌قتیبه دینوری، واکنشی تند به برخی از شعوبیان افراطی بوده که مجموعه‌ای از تفکرات افتخار به تاریخ، ذم و تحقیر اعراب، به سخره گرفتن آداب و قواعد اسلام و... را در خود داشتند. بی‌گمان یکی دیگر از دلایل تکوین جریان هویتی اسلام‌گرا در ایرانِ دوران نخستین اسلامی و تفضیل عرب بر عجم از جانب آنها، شدتِ تمایلات اسلام‌گرایانۀ این گروه و عدم تمایز بین عرب و دین اسلام بوده است. به دیگر سخن، بینش اسلام‌گرایانه، افزون بر عدم تمایز بین اسلام و عرب، برآمده از ارادت و تعصب این دانشمندان ایرانی به دین
اسلام بود.
روش انجام این پژوهش در سطح داده‌شناسی، روشِ تحقیق اَسنادی تاریخی
و کتابخانه‌ای و در سطح ارزیابی داده‌ها و تجزیه و تحلیل آنها، با مدل توصیفی ـ تحلیلی است.
امیرحسین حاتمی،
دوره ۱، شماره ۲۹ - ( ۱-۱۳۹۷ )
چکیده
یکی از مشخصه‌های اصلی سنت تاریخنگاری اسلامی تعدد و تنوع اشکال، انواع، روش‌ها، موضوعات، و مکاتب آن است. باوجوداین، امروزه تاریخنگاری اسلامی بیشتر به روش‌ها و مکاتب صرفاً نقلی و روایی آن، که تنها بخشی از این سنت گسترده را دربرمی‌گیرد، شناخته می‌شود. به‌‌‌دیگرسخن، جنبۀ نقلی و روایی تاریخنگاری اسلامی دیگر جنبه‌های آن را تحت‌الشعاع قرار داده‌است. ازهمین‌رو، پژوهشگران این عرصه نیز عمدتاً در توصیف تاریخنگاری اسلامی تنها بر همین جنبه تأکید می‌کنند. مقالۀ پیشِ رو، ضمن تأکید بر وجود انواع، روش‌ها، و مکاتب غیر نقلی-روایی، و با تأکید بر تاریخنگاری ابوریحان بیرونی، در جستجوی افق‌های تجربه‌گرایانه در تاریخنگاری اسلامی است. پرسش اصلی تحقیق این است که آیا گرایش‌ها و روش‌های تجربه‌گرایانه و مشاهده‌گرانه در سنت تاریخنگاری اسلامی وجود داشته‌است. پیش‌فرض اصلی تحقیق نیز آن است که با بررسی سنت تاریخنگاری اسلامی و تدقیق در آن می‌توان به افق‌های تجربه‌گرایانه (به‌معنای رویکردهای مبتنی بر مشاهده، معاینه، و انتقاد تاریخی) در آثار برخی از بزرگ‌ترین مورخان مسلمان، که از برجسته‌ترین آنها ابوریحان بیرونی است، دست یافت.
مجتبی خلیفه، ستاره غفاری بیجار،
دوره ۱، شماره ۳۱ - ( ۷-۱۳۹۷ )
چکیده
توانایی‌های ابوریحان در علوم طبیعی شخصیت تاریخ‌نگار او را تحت‌الشعاع قرار داده‌است. در میان آثار متعدد وی، الآثار الباقیه و تحقیق ماللهند دو کتابی هستند که با نگاهی نو به تاریخ نگاشته شده‌اند. از آنجا که ابوریحان جزء معدود دانشمندان علوم تجربی است که به تاریخنگاری حرفه‌ای پرداخته، تحلیل جنبه‌های گوناگون تاریخنگاری وی ضروری می‌نماید. هدف اصلی در این مقاله واکاوی رویکردهای ابوریحان در نگارش تاریخ و بررسی چگونگی روش تاریخنگاری او است. در این بررسی، رویکردهای اجتماعی، تبیینی-انتقادی، و اعتقادی در تاریخنگاری بیرونی، با مطالعه و تحلیل آثار وی، واکاوی شده‌است. ابوریحان، با دوری از سیاست‌زدگی، جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی تاریخ را به نمایش گذاشته‌است. او با عقلگرایی و تجربه‌محوری، تبیین و انتقاد را به تاریخنگاری وارد کرده‌است.
(2).jpg)
(1).jpg)
