۶ نتیجه برای قاجاریه
علی رضا علی صوفی، هوشنگ خسروبیگی، حسن زندیه، فرهاد دشتکی نیا،
دوره ۱، شماره ۱۰ - ( ۴-۱۳۹۲ )
چکیده
علی‌رضا علی صوفی[۲]
هوشنگ خسرو بیگی[۳]
حسن زندیه[۴]
فرهاد دشتکی‌نیا[۵]
چکیده
این مقاله، به بررسی کارکردهای سیاسی مسجد در انقلاب مشروطیت ایران می‌پردازد. پرسش اصلی مقاله این است که مسجد در انقلاب مشروطیت چه تأثیری گذارد و چه عواملی سبب شد تا مسجد در انقلاب مشروطیت کارکرد سیاسی داشته باشد. مسجد در مراحل مختلف انقلاب مشروطیت، پیش از صدور فرمان مشروطه، در مرحلۀ نهادسازی‌های انقلاب و پس از انقلاب، بازوی رسانه‌ای و تبلیغاتی مشروطه‌خواهان، کانون تجمع‌ها و بسیج تودۀ مردم و محلِّ تشکیل انجمن‌های سیاسی بود. این مقاله کارکردهایِ سیاسی مسجد را در مراحل سه‌گانۀ انقلاب مشروطیت و عوامل مؤثر در نقش‌آفرینی سیاسی مسجد در انقلاب مشروطیت برمی‌رسد.
[۱]. تاریخ دریافت: ۱۰/۸/۱۳۹۱ تاریخ پذیرش: ۲۰/۱/۱۳۹۲
[۲]. استادیار تاریخ دانشگاه پیام نور. ar.soufi@yahoo.com
[۳]. دانشیار تاریخ دانشگاه پیام نور. kh_beagi@pnu.ac.ir
[۴]. استادیار دانشگاه تهران، گروه تاریخ، تهران، ایران. zandiyehh@yahoo.com
[۵]. دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه پیام نور (نویسنده مسئول). farhad_dashtakinia@yahoo.com
مجتبی زروانی، امین مهربانی،
دوره ۱، شماره ۳۲ - ( ۱۰-۱۳۹۷ )
چکیده
اقلیت‌های دینی ساکن ایران، با آیین‌ها و باورهای متفاوتشان، در شکل‌دهی به زیست‌جهان تاریخی مشترک و غنا و تکثر فرهنگی ایرانی سهیم بوده‌اند. کوشش‌های ایشان برای حفظ هویت و بقا در میان اکثریتی دیگرکیش، گاه در حوزه‌های شغلی و حرفه‌ای هم نمود یافته‌است. در آنچه می‌آید، عمدتاً با تکیه بر گزارش‌ها و نگارش‌های سیاحان غیرایرانی، که نوعاً جزئیات بیشتری را از زندگی اقشار عامه و عموم اقشار بازتاب داده‌اند، و نیز بر پایۀ شماری از اسناد و مدارک دربارۀ زرتشتیان، به‌عنوان اقلیتی ریشه‌دار و باسابقه در ایران، کوشش شده حرفه‌ها و پایگاه‌های عمده و معروف درآمدی ایرانیان زرتشتی در دوران قاجاری، روشن شود. نتیجتاً، این مشاغل و پایگاه‌ها در حوزه‌هایی حرفه‌ای که زرتشتیان به تأثیر سنت یا ساختارهای صنفی محلی بیشتر به آنها می‌پرداخته‌اند، همچون تنجیم یا مشاغل غالباً یدی باغبانی و بنّایی و ابریشم‌تابی و پشم‌بافی، یا مشاغلی که وجاهت عمومی یا کارورزان مسلمان به‌نسبت کمتری را شامل می‌شده‌اند، همچون صرافی و شیرکچی‌گری، گونه‌بندی و افزون‌برآن‌ها، حرفه‌هایی هم که به‌علت برخی محدودیت‌ها زرتشتیان از ورود به آنها منع می‌شده‌اند، همچون پیشه‌های نظامی و انتظامی یا مشاغل دیوانی، معرفی شده‌اند.
اسماعیل هواسی، مسلم سلیمانی‌یان، سیاوش یاری،
دوره ۱، شماره ۳۵ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده
شاهان شیعی مذهب قاجار تلاش می‌کردند تا به تشیع وفادار بمانند. به همین سبب عالمان شیعی به تحولات سیاسی ـ اجتماعی دوره قاجار واکنش نشان می‌دادند. طبیعتاً عملکرد عالمان شیعی در برابر وقایع عصر قاجار برآمده از اندیشه فقهی آنان بوده‌است. بر این اساس در این پژوهش اندیشه فقهی و عملکرد سیاسی کاشف‌الغطاءدر برابر فتحعلی شاه قاجار مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا مشخص شود حاکمیت شاهان شیعه قاجار تا چه حد دارای مشروعیت بوده‌است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد کاشف‌الغطاءمشروعیت عَرَضی شاه قاجار را بنابر ملاحظات سیاسی و ضرورت زمان پذیرفته‌است؛ بنابراین اندیشه وی همچون علمای دوره‌های قبل در قالب مشروعیت‌بخشی به اقدامات سلطان عادل جای می‌گیرد و کاشف الغطاء با هدف تشکیل حکومت اسلامی در مسائل سیاسی دخالت می‌کرده است. برآیند این اندیشه موجب تعدیل ملاحظات فقهی و تمایلات شخصی کاشف‌الغطاء و پذیرش ضمنی مشروعیت حاکمیت شاهان قاجار و شخص فتحعلی‌شاه شده‌است.
رضا معینی رودبالی، محمد کشاورز بیضایی،
دوره ۱، شماره ۳۹ - ( ۷-۱۳۹۹ )
چکیده
مناسبات ایران و عثمانی از زمان پیروزی تیمور گورکانی بر بایزید اول، پادشاه عثمانی در نبرد آنقره به سال ۸۰۴ آغاز شده‌بود. این مناسبات با آمیزه‌ای از جنگ و صلح تا پایان سلسله قاجارها استمرار یافت. با توجه به فعل و انفعالات سیاسی و اجتماعی جدید در هر دو کشور، چندان به مناسبات ایران و عثمانی در دوره محمدعلی‌شاه قاجار پرداخته نشده‌است. از این رو این جستار با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر اسناد و شواهد تاریخی، درصدد پاسخگویی به این سؤال است که مناسبات ایران و عثمانی در دوره محمدعلی شاه قاجار چگونه بوده و چه پیامدهایی به دنبال داشته است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که عثمانی‌ها با تحریک کردها و نسطوری‌ها در نواحی سرحدی، أخذ عوارض غیرقانونی از ایرانیان مقیم عتبات، تحقیر زائران ایرانی و اعمال محدودیت‌ها برای آنان، به مناسبات خصمانۀ خود علیه دولت ایران دامن زدند. با وجود برخی تلاش‌های دولتمردان ایرانی برای ممانعت از دست‌اندازی عثمانی‌ها و حتی لشکرکشی علیه آنان، سرانجام اختلافات و بی‌ثباتی اوضاع داخلی کشور، سهل‌انگاری‌های محمدعلی شاه و رویارویی‌های وی با مشروطه‌طلبان، موجب شد تا مواضع دولت ایران در برابر عثمانی‌ها سودی نبخشد. در نهایت با دخالت روس و انگلیس، مشکلات مرزی ایران جهت تعیین قطعی مرزها، به کمیسیون مشترک ایران و عثمانی موکول شد.
فریبرز مدارایی، محمد محمودپور، قنبرعلی رودگر،
دوره ۱، شماره ۴۶ - ( ۴-۱۴۰۱ )
چکیده
کرمانشاه یکی از نقاط راهبردی ایران در دوره جنگ جهانی اول (۱۹۱۸-۱۹۱۴) بود. این ایالت از نظر اقتصادی و تجاری در طی آن جنگ آسیب بسیاری دید. پرسش پژوهش حاضر این است که جنگ جهانی اول بر وضع اقتصادی و تجاری کرمانشاه تا پایان دوره قاجاریه چه تأثیری داشته است؟ این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و اسنادی به‌ویژه با استناد به سفرنامه‌ها و خاطرات انجام شده‌است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اقتصاد و تجارتکرمانشاه در اثر عواملی چون حاکمان محلی‌کارآمد، سیاست‌های حکومت ایران و کشورهایی‌که با ایران روابط تجاری داشتند، رویه رو به رشد و پررونقی را در قرن نوزدهم تا آغاز جنگ جهانی اول تجربه کرده بود. با این حال با شروع جنگ جهانی و اشغال کرمانشاه توسط متحدین و متفقین و پیامدهای ناشی از جنگ مانند از بین رفتن محصولات کشاورزی و دامپروری، اشغال و غارت گمرکات، اختلال در روند پست و تلگراف، رواج پول کشورهای متخاصم، نبود امنیت و از بین رفتن زیرساخت‌ها، قحطی بزرگ و شیوع بیماری پس از جنگ، تجارت کرمانشاه به تدریج دچار رکود شد. با این حال با پایان یافتن جنگ، بار دیگر تجارت کرمانشاه تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی رونق گرفت؛ به‌طوری‌که کرمانشاه در سال ۱۹۲۴، مهمترین شهر وارداتی ایران به‌شمار می‌رفت.
سیاوش یاری، شایان کرمی، محمد بنشاخته،
دوره ۱، شماره ۴۷ - ( ۷-۱۴۰۱ )
چکیده
اهمیت واقعه عاشورا در تاریخ اسلام و تأثیر آن بر جوامع اسلامی از دیرباز تا کنون محل بحث و بررسی بوده‌است. پژوهشگران اسلامی هر یک با توجه به بینش و زاویه نگرش خود برداشت‌هایی از این رخداد را در آثار خود ثبت کرده‌اند. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که شرایط سیاسی، نظامی و فرهنگی دوره قاجاری تا عهد مظفری چه ارتباطی با ساخت گفتمان‌های مربوط به واقعه و مناسک عاشورا و انعکاس آنها در جامعه داشته است؟ این پژوهش با نگاهی تاریخی و با رویکرد تحلیلی-توصیفی درصدد تبیین تأثیر ساحت‌های گوناگون ابتدای دوره قاجار تا عهد مظفرالدین شاه بر گفتمان‌های حماسی، عاطفی، خرافه محور و تقدیرگرایانه است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که هر یک از نویسندگان برجسته این عصر خوانشی متفاوت از واقعه عاشورا داشته و این امر در متن جامعه قاجاری نیز تأثیری بسزا داشته است؛ به گونه‌ای که گاه اصل واقعه مورد تحریف، سوءبرداشت و بهره‌برداری نادرست قرار می‌گرفته است.
(2).jpg)
(1).jpg)
