۲۴ نتیجه برای تشیع
عباس میرزایی نوکابادی،
دوره ۱، شماره ۴۵ - ( ۱-۱۴۰۱ )
چکیده
تشیع و جریان‌های فکری وابسته به آن در ری در عصر غیبت صغری از موضوعات مهم تاریخ تشیع است. زمانی که رهبریِ دینی شیعیان متنوع و پراکنده شده بود، ری مرکز فکری شیعیان و از مهمترین مراکز فرهنگی سرزمین‌های شرقی جهان اسلام به شمار می‌رفت. پرسش اصلی مقاله این است که در دوران غیبت صغری وضعیت تشیع از نظر گسترش و تنوع جریان‌های فکری آن چگونه بود؟ یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که عصر غیبت صغری نقطه عطفی در گسترش تشیع بود. در نیمه دوم سده سوم دو جریان فکری حدیثی و کلامی شیعی ظهور پیدا کرد که هر دو متأثر از فضای فکری جریان‌های مخالف بود. حکومت ابوالحسن مادرانی در ری موجب حضور عالمان شیعی و گسترش تشیع شده بود. فعالیت‌های محدثین شیعی موجب قدرت‌گیری نصگرایی در ری شد. رشد کیفی تشیع در ری منحصر به نصگرایان نبود و هم زمان به سبب عالمان عقلگرا سبب شکلگیری اندیشه‌های کلامی و تبیین تئوری غیبت امام(ع) شده بود.
مسلم سلیمانی یان، اکبر چهری،
دوره ۱، شماره ۴۸ - ( ۱۰-۱۴۰۱ )
چکیده
مذهب از مهمترین مؤلفههای تأثیرگذار بر بینش و روش تاریخ‌نویسی است. برخی مورخان گزارشهای تاریخی را با باورهای اعتقادی خود هم‌سو می‌کنند. با بررسی مطلعالسعدین و مجمعالبحرین معلوم می‌شود که کمالالدین عبدالرزاق سمرقندی (۸۸۷-۸۱۶)، مورخ عصر تیموری از جمله مورخانی است که پایه و اساس بینش تاریخی وی مبتنیبر مؤلفههای مذهبی است. پرسش اصلی مقاله این است که باورهای اعتقادی سمرقندی چه تأثیری بر گزارش های تاریخی او داشته است؟ حاصل پژوهش که با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام شده حاکی از این است که سمرقندی تفسیر تاریخ را در پرتـو باورهای اعتقادی به گونهای معنادار روایت کرده است. او با استفاده از آیات قرآن و مفاهیم مذهبی، پیوند فرهنگ ایرانی با هویت اسلامی، مفاهمه بین اهلتسنن و تشیع، احترام به سادات و خلفای راشدین، توجه به اندیشه ظلاللهی، پیوستگی دین و سیاست، مشیتگرایی، عدالت و دادگریاسلامی به تفسیر روایات تاریخی و توصیف حاکمان تیموری پرداخته است. سمرقندی با ارادت و اعتقاد به سنت تیموری تاریخ‌نویسی کرده است؛ از این‌رو او در گزارشهای تاریخی خود به توجیه حکمرانی تیموریان پرداخته و به آنها مشروعیت مذهبی-سیاسی داده است.
سیدمحمد احمدی مقدم، رضا کیانی نیا، غفار پور بختیار،
دوره ۱، شماره ۴۹ - ( ۱-۱۴۰۲ )
چکیده
مصر و شام بخشی از قلمر دولت شیعی فاطمیان (۲۹۷-۵۶۷) بود. با روی کار آمدن دولت سنی ممالیک در مصر در سال ۶۴۸، بررسی روابط سیاسی و مذهبی ممالیک با شیعیان ساکن در مصر و شام از اهمیت بسیاری برخوردار است. سوال اصلی پژوهش این است که دین و سیاست بر روابط مذهبی و سیاسی ممالیک با شیعیان مصر و شام چه تأثیری داشته است؟ این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی تلاش کرده است تا با تمرکز بر نقش حیاتی مذهب در ساختار سیاسی و فرهنگی دولت ممالیک، سیاست‌ها و اعتقادات مذهبی ممالیک و فقیهان حنبلی سلفی آن دوره را بررسی کند. تقابل ممالیک با ایلخانان و تأسیس خلافت عباسی در مصر نیز بر پیچیدگی این روابط سیاسی و مذهبی افزوده بود. یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که سیاست خصمانه ممالیک در برابر شیعیان عمدتاً به تأسی از ایوبیان و وحشت از سابقه تشیع در مصر و شام بودهاست.
دکتر عباس میرزایی نوکابادی،
دوره ۱، شماره ۵۰ - ( ۴-۱۴۰۲ )
چکیده
مختار ثقفی از شخصیتهای مؤثر در شکلگیری کیسانیان و محمد بن حنفیه اولین رهبر دینی این گروه بود. تلقی عمومی فرقه‌شناسی و همچنین پارهای از گزارشهای تاریخی، حکایت از این دارد که مناسبات ابن حنفیه و مختار بر پایه همکاری بودهاست؛ در حالی که بر اساس بررسیهای تاریخی چنین مناسباتی از رابطه این دو تأیید نمی‌شود. مقاله حاضر به این سوال پاسخ میدهد که مناسبات محمد بن حنفیه با مختار ثقفی چگونه بودهاست؟ به نظر می‌رسد رویکرد محمد بن حنفیه در ابتدا همراهی اجمالی با مختار بود ولی در ادامه، تقابلات قابل توجهی میان ابن حنفیه و مختار شکل گرفت. بررسیهای اسنادی و تاریخی نشان میدهد که محمد بن حنفیه پس از شکلگیری حکومت مختار، نسبت به آن رویکرد انتقادی داشت و دست از حمایت مختار برداشته بود. او حتی پس از مرگ مختار نیز موضع منفی خود را آشکارا مطرح کرده است.
(2).jpg)
(1).jpg)
