زید بن ثابت و مسئله جمع قرآن[۱]

شهین قهرمان ایزدی*

چکیده

از جمله مباحث مهم تاریخ قرآن، جمع قرآن در دوره‌های گوناگون و کیفیت تدوین آن است. زید بن ثابت از کسانی است که در زمینه جمع قرآن همواره مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی قرار گرفته و نام او از نظر تاریخ‌نویسان پنهان نمانده است.

نگارنده در این پژوهش با نگاهی به نقش زید در مسائل تاریخی پس از عصر پیامبر۶، انتخاب او را برای جمع قرآن در دوره‌های گوناگون، به نقش سیاسی او بی‌ارتباط نمی‌داند. بنابراین این پژوهش سعی دارد با نگاهی به زندگی زید در دوره‌های مختلف صدر اسلام ـ از زمان پیامبر اسلام۶ تا هنگام وفـات ـ و نقش سیاسی او در این دوران، دلیل انتخابش را برای جمع بررسی کند. نقش زید در سقیفه، همگامی او با خلفا، بیعت نکردن با حضرت علی۷، ترک کردن مدینه و رفتن به شام و پیوستن به معاویه، از جمله مواردی است که این پژوهش به آن خواهد پرداخت.