محمد نصیری[۲]
محمد رودگر[۳]
چکیده
سخن از حقیقت تصوف و مذهب صوفیان و میزان ارتباط تعالیم صوفیان با آموزه‌های تشیع وپیوند میان آنان و مذهب تشیع، ازمباحث بنیادی فرقه شناسی و ابعاد تاثیر متقابل و داد و ستد مذاهب ، مکاتب و علوم است. اینکه طریقت های گوناگون تصوف و مکاتب عارفانی اسلامی چه چیزهایی از تشیع گرفته یا بدان بخشیده‌اند؛ تا چه اندازه در خدمت ویا در پیوند با آموزه های تشیع ، عقائد، مناسک و دیگر آموزه های آنان بوده‌اند یا از آن دور شده‌اند،از گذشته تاکنون مهم بوده ودر حال حاضر که جریان ظاهر گرائی و بویژه وهابیت به دشمنی با تشیع و برخی بنیاد های معرفتی آن برخاسته، سخن ازمیزان ارتباط تعالیم صوفیان با آموزه‌های تشیع اهمیت مضاعف می یابد. واز این مقوله است پیوند میان صوفیان کبرویه و تشیع است. نجم‌الدین کبری سرسلسله صوفیان و عارفان کبرویه، عارف شافعی‌مذهب بود، اما گرایش‌های شیعی او به‌ویژه مریدانش، انکارناشدنی است. گرد‌آوری شواهد برای اثبات چنین گرایش‌ها و ارزیابی تأثیر فراگیر ارتباط او با مفاهیم شیعی، در عرفان نظری و عملیِ سلسله‌ها، از مباحث کانونی تاریخ عرفان اسلامی و سیر معنوی در جهان اسلام به شمار می‌رود. بررسی تأثیر این ارتباط در شیوه تعامل کبرویه با مکتب ابن‌عربی و شارحانش، تأثیر فراگیر این سلسله با چنین گرایش، ارتباطات و ویژگی‌هایی در تاریخ تصوف و عرفان و حتی تاریخ سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی به‌ویژه ایرانی، در قالب پژوهش‌های دقیق‌تری سامان می‌پذیرد، این نوشتار بر پایه منابع اصلی در این زمینه، با روشی توصیفی ـ تحلیلی در پی نشان دادن ابعادی از این تاثیر پذیری ها ، گرایش ها وحتی تبدیل و تغییر در طریقت صوفیه کبرویه است.
[۱]. تاریخ دریافت: ۱۵/۷/۹۲ تاریخ پذیرش: ۲۵/۱۱/۹۲
[۲]. استادیار دانشگاه تهران، گروه تاریخ و تمدن اسلامی، تهران، ایران. nasiri.m@ut.ac.ir
[۳]. دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب، گروه تصوف و عرفان اسلامی، قم، ایران. Roodgar@gmail.com
(2).jpg)
(1).jpg)
