خاندان‌بویه از شرایط سیاسی و اجتماعی دیلم و از پس‌زمینه فکری اهالی تبرستان، بهره جستند تا با تکیهبر روحیه جنگاوری و بیگانه‌ستیزی، پادشاهی تازه‌ای را پایه‌گذاری کنند. جغرافیای‌تاریخی تبرستان در چگونگی بهره‌گیری خاندان‌بویه از اندیشه «ایرانشهری» و «فره‌ایزدی»، مؤثر بوده‌است. پرسش اصلی مقاله این است که جغرافیای تبرستان چه تأثیری در تداوم اندیشه ایرانشهری و تأسیس پادشاهی خاندان بویه داشته است؟ این تحقیق برای بازشناسی جایگاه تبرستان در اندیشه ایرانشهری و تبیین تأثیرات آن در کامیابی بویهیان برای رسیدن به پادشاهی، از رویکرد تاریخی-تحلیلی و روش تحلیل محتوا و همسنجی منابع تاریخی بهره برده‌است. به نظر می‌رسد به سبب پیشینه تبرستان در نظام سیاسی و اجتماعی ایران باستان و شرایط جغرافیایی خاص آن، تفکر باشندگان این سامان که در سده‌های پس از سقوط ساسانیان همچنان با اندیشه ایرانشهری دوره باستان درهم‌تنیده شده بود، در پایه‌گذاری پادشاهی خاندان بویه تأثیر گذاشت. این بررسی نشان می‌دهد جغرافیای تبرستان آن را مکان امنی برای سکونت کرده بود و از این‌رو حاکمانش در دوران باستان استقلال‌نسبی داشته‌اند. همین روحیه استقلال‌طلبی و بهره‌گیری از پس‌زمینه اندیشه ایرانشهری، بعد از فروپاشی ساسانیان، موجب پایه‌گذاری پادشاهی بویهیان با رنگ‌وبوی ایرانی شده بود.
Askarani M. The effect of Iranshahri Thought on Establishing
Buyid dynasty Kingdom relying on Tabaristan
Historical Geography. islamhistory 2019; 1 (36) :45-65 URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-928-fa.html
عسکرانی محمدرضا. تأثیر اندیشه ایرانشهری در برپایی پادشاهی آل بویه
با تکیه بر جغرافیای تاریخی تبرستان. پژوهشنامه تاریخ اسلام. ۱۳۹۸; ۱ (۳۶) :۴۵-۶۵
(2).jpg)
(1).jpg)
