[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
فهرست داوران نشریه::
گزارش آماری مقالات::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
بانک ها و نمایه نامه ها
..
انجمن ایرانی تاریخ اسلام
..
پرتال جامع علوم انسانی
..
بانک اطلاعات نشریات کشور
..
پایگاه مجلات تخصصی نور
..
ویراساینس
..
:: دوره 1، شماره 56 - ( زمستان 1403 ) ::
جلد 1 شماره 56 صفحات 99-86 برگشت به فهرست نسخه ها
مقنیان خراسانی و حیات اجتماعی و فرهنگی آنان در عهد قاجار (مقاله مروری)
مریم رستمی* ، عباس احمدوند
چکیده:   (42 مشاهده)
مقنیان، به­عنوان متخصصان حفر قنات و تأمین آب در اقلیم خشک، نقشی بی‌بدیل در پایداری کشاورزی و آبادانی خراسان ایفا می‌کرده‌اند. این مقاله به بررسی جایگاه، نقش و ویژگی‌های حیات اجتماعی و فرهنگی مقنیان خراسانی در دوره پرفراز و نشیب قاجار می‌پردازد. با اتکا به روش تحقیق تاریخی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی، هدف اصلی این پژوهش واکاوی چگونگی سازماندهی این حرفه حیاتی، تعاملات آنها با سایر اقشار جامعه و بازتاب مهارت‌ها و باورهایشان در تار و پود زندگی اجتماعی و فرهنگی خراسانیان است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مقنیان خراسانی، به‌رغم دشواری‌ها و مخاطرات فراوان شغلی، از مهارت‌های فنی و دانش بومی عمیقی برخوردار بودند که آنها را به عنصری کلیدی در اقتصاد آبی و معیشت جامعه قاجاری تبدیل کرده بود. حیات اجتماعی آنها با روابط درون‌گروهی مستحکم، تعاملات پیچیده با مالکان و کشاورزان، و ایفای نقش در حل و فصل اختلافات آبی مشخص می‌شد. از منظر فرهنگی، باورها، آداب و رسوم خاص، فرهنگ شفاهی غنی (شامل داستان‌ها و اصطلاحات خاص) و حضور در جشن‌ها و مناسک مرتبط با آب، بخش جدایی‌ناپذیری از هویت این قشر بود. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی سعی دارد تا با روشن ساختن ابعاد ناگفته‌ای از زندگی مقنیان، تصویر جامع‌تر و عمیق‌تری از نقش آنها در توسعه تمدن آبی ایران و بافت اجتماعی-فرهنگی خراسان قاجاری ارائه دهد و به درک بهتر از تاریخ اجتماعی و اقتصادی این منطقه کمک کند.
 
واژه‌های کلیدی: تاریخ اجتماعی خراسان، تاریخ اجتماعی قاجار، تاریخ اجتماعی قنات، مقنیان، قنات.
متن کامل [PDF 1178 kb]   (50 دریافت)    
نوع مطالعه: مروری | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1403/7/15 | پذیرش: 1403/9/18
فهرست منابع
1. ابریشمی، محمدحسن (1395ش). «کاریز، ابداعی ایرانی در جریان آب‌های زیرزمینی». نشریه پاژ، شماره22. تابستان. ص122-136.
2. برهمند، غلامرضا (1386-1387ش). «درآمدی بر سیر تاریخی پدیده قنات و نقش تمدنی آن در نجد ایران»، نشریه مسکویه. شماره8. دوره2. زمستان و بهار، ص7-32.
3. بغدادی، پانته‌آ و فاطمه کاتب (1402ش). «ارزش‌های اجتماعی در دورانِ قاجار: پژوهشی پدیدارشناسانه». مطالعات سیاسی-اجتماعی تاریخ و فرهنگ ایران. شماره3. دوره 2. زمستان. ص96-127. Doi: 10.61838/kman.jspsich.2.3.6
4. پرنیانی، میلاد، و جمشید قشنگ (1402ش). «جایگاه تاریخی کاریز در خراسان و نقش آن در تولیدات فرهنگی-اجتماعی». دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران. شماره10. دوره19. بهار. ص119-173. Doi:10.22054/qjik.2023.74074.1372
5. جمالی، ویکتوریا (1354). «آبیاری سنتی در ایران، قنات». مجله محیط شناسی. شماره5. دوره5. اسفند. ص127-132.
6. جوالیقی، ابی‌منصور (1399ش)، المعرب. ترجمه سید حمید طبیبیان. تهران: امیرکبیر.
7. جهانی، جمیله و زهرا بیاتی بیات (1402ش). «کیفیت زندگی مردم خراسان در دوران قاجار به روایت مطبوعات ایران بر اساس موجودی آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی». علوم خبری. شماره4. دوره12. زمستان. ص97-116. Doi: 10.22034/lrsi.2024.393905.1116
8. رحمانیان، داریوش و مهدی میرزایی (1391ش). «زوال تمدن کاریزی ایران به روایت سفرنامه‌های بیگانه روزگار قاجار». تحقیقات تاریخ اجتماعی. شماره2. پاییز و زمستان. ص55-75.
9. شقاقی‌ گرمرودی، محمد کریم‌(1260). برهان جامع. بی‌جا: بی‌نا.
10. ﺻﺎدقی‌زاده ﺑﺎﻓﻨﺪه، ﺷﻬﺮزاد و همکاران (1398ش). «واﮐﺎوی ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺣﮑﻤﺮانیﺧﻮب در داﻧﺶ ﺑﻮمی ﻗﻨﺎت ﻗﺼﺒﻪ ﮔﻨﺎﺑﺎد». دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ داﻧﺶﻫﺎی ﺑﻮمی ایﺮان. ﺷﻤﺎره۱۲. دوره 6. پاییز. ص503-533. Doi: 10.22054/qjik.2021.55849.1232
11. صفی‌‌نژاد، جواد (1396ش). کاریز در ایران و شیوه‌های سنتی بهره گیری از آن. تهران: موسسه فرهنگی هنری پویه مهر شرق.
12. کاوه زاده، ناهید (1384ش). «ایران سرزمین تمدن قناتها». کنفرانس بین المللی قنات.
13. کردوانی، پرویز (1377ش). «ایران، خاستگاه قنات (کاریز) و منشأ گسترش آن در جهان». پژوهش‌های جغرافیایی، دوره35 . شماره1423. پاییز. ص7-19.
14. کریمیان بجستانی، حسین (1379ش)، «نظام آبیاری سنتی در بجستان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، راهنما: داریوش حیدری بیگوند، دانشکده علوم انسانی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
15. گابلو، هانری (1390ش). قنات‌ها: فنی برای دستیابی به آب. ترجمه محمد حسین پاپلی یزدی، تهران: پاپلی.
16. لباف خانیکی، مجید و علی اصغر سمسار یزدی (1394ش). گردشگری قنات، یزد: مرکز بین المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی (گروه دو یونسکو).
17. نفیسی، علی اکبر (1343). فرهنگ نفیسی. تهران: خیام.
18. هدایت، رضا قلی بن محمد هادی (1256ش)، فرهنگ انجمن آرای ناصری، تهران: کتابفروشی اسلامیه.


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Rostami M, Ahmadvand A. Khorasani Qanāt Diggers and Their Social and Cultural Life in the Qajar Period. islamhistory 2024; 1 (56) :86-99
URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1495-fa.html

رستمی مریم، احمدوند عباس. مقنیان خراسانی و حیات اجتماعی و فرهنگی آنان در عهد قاجار (مقاله مروری). پژوهشنامه تاریخ اسلام. 1403; 1 (56) :86-99

URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1495-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 56 - ( زمستان 1403 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش نامه تاریخ اسلام (فصلنامه انجمن ایرانی تاریخ اسلام) Quartely Research Journal of Islamic History
Persian site map - English site map - Created in 0.05 seconds with 48 queries by YEKTAWEB 4732