[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
فهرست داوران نشریه::
گزارش آماری مقالات::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
بانک ها و نمایه نامه ها
..
انجمن ایرانی تاریخ اسلام
..
پرتال جامع علوم انسانی
..
بانک اطلاعات نشریات کشور
..
پایگاه مجلات تخصصی نور
..
ویراساینس
..
:: دوره 1، شماره 55 - ( پاییز 1403 ) ::
جلد 1 شماره 55 صفحات 34-7 برگشت به فهرست نسخه ها
الهه مادر در تمدن املش؛ تحلیل تطبیقی و نشانه شناختی یک کهن‌الگو (مقاله پژوهشی)
کاظم قلیزاده
چکیده:   (164 مشاهده)
در تمدن املش، یکی از فرهنگ‌های باستانی گیلان در هزاره نخست پیش از میلاد، نماد «الهه مادر» جایگاهی محوری در نظام‌های آیینی و باورهای مرتبط با باروری و تداوم حیات دارد. این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی و بر پایه اسطوره‌شناسی و باستان‌شناسی، به بررسی بازنمایی‌های نمادین الهه مادر در آثار به‌جامانده از املش می‌پردازد. داده‌ها از منابع کتابخانه‌ای و مطالعه میدانی آثار سفالی، پیکره‌ها و اشیای آیینی گردآوری و با روش تطبیقی و نشانه‌شناختی تحلیل شده است. نتایج نشان می‌دهد الهه مادر در قالب پیکره‌های زنانه با اندام‌های برجسته و نمادهای باروری چون سینه‌های بزرگ و شکم برآمده تصویر شده و اغلب با عناصر گیاهی و حیوانی همراه است. این بازنمایی‌ها بیانگر نقش آیینی در مناسک باروری و حفاظت از طبیعت‌اند. تحلیل فرم و محتوا نشان می‌دهد الهه مادر در تمدن املش تنها یک نماد زیستی نبوده، بلکه تجلی‌گاه نظام اعتقادی، تفکر اسطوره‌ای و رابطه انسان با طبیعت و نماد پیوند میان زن، زمین و نیروهای حیات‌بخش طبیعت است.
 
واژه‌های کلیدی: اسطوره‌شناسی، الهه مادر، تمدن املش، تمدن گیلان.
متن کامل [PDF 677 kb]   (88 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1403/5/2 | پذیرش: 1403/8/28
فهرست منابع
1. احمدی علیایی، سعید و محمد اعظم زاده (1395ش). «گونه‌شناسی نقش‌مایه «خدای ایستاده بر حیوان» در تمدن‌های آسیای صغیر (هیتی) و باستانی بین‌النهرین (سومر، بابل و آشور)». مطالعات باستان شناسی. دوره8. شماره1. ص1-19. Doi: 10.22059/jarcs.2016.59486
2. جهانی، ولی (1387ش). باستان‌شناسی املش، معرفی جغرافیا و آثار تاریخی املش (بخش مرکزی و رانکوه). رشت: ایلیا.
3. جهانی، ولی (1390ش). تمدن املش. رشت: ایلیا.
4. جهانی، ولی (1393ش). باستان‌شناسی املش (نگرشی بر پژوهش‌های باستان‌شناسی حوزه فرهنگی املش). ترجمه صمد علیون. تهران: بلور.
5. جهانی، ولی (1394ش). باستان‌شناسی املش: نگرشی بر پژوهش‌های باستان‌شناسی حوزه فرهنگی املش، 1393-1385. اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان.
6. جهانی، ولی و همکاران (۱۳۹۳ش). گزارش مقدماتی گمانه‌زنی به‌منظور تعیین حریم محوطه باستانی اسکولک، شهرستان رودبار، گزارش‌های سیزدهمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری.
7. دادور، ابوالقاسم (1389ش). «موقعیت اجتماعی و فرهنگی زن در تمدن عیلام». نشریه زن در فرهنگ و هنر. دوره1. شماره4. تابستان. ص95-114.
8. سالنامه آماری استان گیلان (1388ش). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان. معاونت آمار و اطلاعات.
9. ستاری، رضا و همکاران (1395ش). «تجلّی کهن الگوی «مادر مثالی» در حماسه های ملی ایران بر اساس نظریه روان شناختی یونگ». زن در فرهنگ و هنر. دوره8. شماره1. ص45-66. Doi: 10.22059/jwica.2016.59115
10. سلمانی نژادمهرآبادی، صغری و همکاران (1391ش). «بررسی و تحلیل چیستی و چگونگی ظهور کهن الگوی آنیما و آنیموس در شعر طاهره صفارزاده». نشریه زن در فرهنگ و هنر. دوره4. شماره1. بهار. ص107-126. Doi: 10.22059/jwica.2012.24396
11. صدر کبیر، رضا و بهروز همرنگ (1375ش). گزارش مقدماتی اولین فصل گمانه‌زنی در گورستان باستانی بویه. رشت: سازمان میراث فرهنگی و جهانگردی رشت.
12. طاهر، زهره و هاشم حسینی (1400ش). «بررسی تطبیقی الهه مادر در اساطیر باستانی ایرانی و ترک». پژوهش های ادبیات تطبیقی. دوره9. شماره3. ص1-29.
13. عزیزی‌خرانقی، محمدحسین و محسن مقدم (1400ش). پژوهش‌های باستان‌شناسی گیلان به روایت فعالیت‌های استاد محسن مقدم. تهران: موزه ملی ایران.
14. مجتبایی ثبوتی، ر. و همکاران (1393ش). «گزارش مقدماتی کاوش در محوطه باستانی بافت روستای کالمرود». در مجموعه مقالات همایش ملی املش‌شناسی، تهران: بلور.
15. میرخوشخو، آمنه و عبدالرحمان عالم (1400). «بررسی اسطوره‌شناختی جایگاه ایزدبانوان در جهان فکری- معنوی ایرانیان باستان». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. دوره13. شماره46. ص175–۲۱5.
16. هروی، حسنیه و همکاران (1398ش). «بازتاب کهن‌الگوی مادر در معماری تاریخی ایران براساس آرای یونگ». باغ نظر. دوره16. شماره75. ص5-14. Doi: 10.22034/bagh.2019.152548.3815
17. یونگ، کارل گوستاو (۱۳۹۵ش). ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگو. ترجمه فرناز گنجی و محمدباقر اسماعیل‌پور. تهران: جامی.
18. Alizadeh, S., & Jabari, F. (2017). “Motifs of woman which emphasise on the fertility goddesses in Elam Civilization (2700-640 BC)". Journal of History Culture and Art Research, 6(3). p1176-1189.
19. Behjati Ardakani, Z. and et all (2016). An evaluation of the historical importance of fertility and its reflection in ancient mythology. Journal of Reproduction & Infertility. 17(1). p2–9.
20. Black, J., & Green, A. (1992). Gods, demons and symbols of ancient Mesopotamia: An illustrated dictionary. British Museum Press.
21. Campbell, J. (1959). The masks of God: Primitive mythology. Viking Press.
22. Dixson, A. F., & Dixson, B. J. (2011). Venus figurines of the European Paleolithic: Symbols of fertility or attractiveness? Journal of Anthropology, 2011, Article 569120.
23. Eisler, R. (1988). The chalice and the blade: Our history, our future. Harper & Row.
24. Erlich, A. (2014). Interpreting Judean pillar figurines: Gender and empire in Judean apotropaic ritual. Mohr Siebeck.
25. Gimbutas, M. (1991). The civilization of the goddess: The world of Old Europe. HarperSanFrancisco.
26. Graves, R. (1955). The Greek myths. Penguin Books.
27. Kurtuluş-Kıvanç, Ş. (2024). Human-shaped vessels from the Neolithic to the end of the EBA in Anatolia. Anadolu Araştırmaları / Anatolian Research, 30, 19–37. Doi: 10.26650/anar.2024.30.1223590
28. Laganà, L. (2009). The re-emergence of the Great Mother Goddess. International Journal of Arts and Sciences, 3(3), p67–76.
29. Mellaart, J. (1967). Çatal Hüyük: A Neolithic town in Anatolia. Thames & Hudson.
30. Pinch, G. (2004). Egyptian mythology: A guide to the gods, goddesses, and traditions of ancient Egypt. Oxford University Press.
31. Talalay, L. E. (1993). Deities, dolls, and devices: Neolithic figurines from Franchthi Cave, Greece. Indiana University Press.
32. Rountree, K. (2007). Archaeologists and Goddess feminists at Çatalhöyük: An experiment in multivocality. Journal of Feminist Studies in Religion, 23(2), p7–26. Doi: 10.1353/jfs.2007.0040.
33. Tilley, C. (1999). Metaphor and material culture. Blackwell Publishers.
34. Weber, G. W. and et all (2022). The microstructure and the origin of the Venus from Willendorf. Scientific Reports, 12, Article 2926. Doi:10.1038/s41598-022-06799-z


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Gholizadeh K. Mother Goddess in Amlash Civilization: A Comparative and Semiotic Analysis of an archetype. islamhistory 2024; 1 (55) :7-34
URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1536-fa.html

قلیزاده کاظم. الهه مادر در تمدن املش؛ تحلیل تطبیقی و نشانه شناختی یک کهن‌الگو (مقاله پژوهشی). پژوهشنامه تاریخ اسلام. 1403; 1 (55) :7-34

URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1536-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 55 - ( پاییز 1403 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش نامه تاریخ اسلام (فصلنامه انجمن ایرانی تاریخ اسلام) Quartely Research Journal of Islamic History
Persian site map - English site map - Created in 0.11 seconds with 48 queries by YEKTAWEB 4732