زندیق ستیزی درعصرخلافت مهدی عباسی (با تأکید بر مانویان به مثابۀ زندیقان خاص)
|
علی ناظمیانفرد |
|
|
چکیده: (3975 مشاهده) |
سیاستی که مهدی عباسی نسبت به مخالفان و دگراندیشان در پیش گرفت و در تاریخ فرهنگ اسلامی به «زندیق ستیزی» نامبردار شد؛ موضوعی است که از دیرباز، ذهن تاریخ پژوهان مسلمان و غیر مسلمان را به خود مشغول داشته، و موجب پدید آمدن ادبیات قابل توجهی پیرامون آن شده است. راستی، کدام عامل، خلیفه را به واکنش خشمآلود نسبت زنادقه واداشت؟ مفروض غالب پژوهشهای به عمل آمده در باب انگیزههای خلیفه، از توسل به سیاست یاد شده، این است که او برای پاسداری از حریم توحید و کیان اسلام، به اتخاذ این روش مبادرت ورزید؛ اما یافتههای پژوهش حاضر، در تبیین انگیزههای خلیفه، بر این فرضیه استوار است که افزون بر دغدغۀ دفاع از حریم توحید، آنچه خاطر خلیفه را مشوش کرد و او را به واکنش خشم آلود نسبت به زندیقان - به ویژه مانویان- واداشت، این بود که اینان در کنار ترویج آموزههای فلسفی مانوی- در خصوص دوگانگی در بن مایههای هستی- به انتقال مفاهیم ضد اشرافی و ضد طبقاتی مانویت نیز روی آوردند تا از این رهگذر، حاکمیت عباسی را به چالش کشند. خلیفه نیز برای دفع تهدیدهای احتمالی و جلوگیری از نشر این اندیشهها در جامعه، سیاست زندیق ستیزی را درپیش گرفت و جانشینان خود را به ادامه این مشی، توصیه کرد. |
|
واژههای کلیدی: خلافت عباسی، زندیق، مانویت، نخبگان اجتماعی |
|
متن کامل [PDF 552 kb]
(1507 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1395/6/9 | پذیرش: 1395/6/9
|
|
|
|