[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
فهرست داوران نشریه::
گزارش آماری مقالات::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
بانک ها و نمایه نامه ها
..
انجمن ایرانی تاریخ اسلام
..
پرتال جامع علوم انسانی
..
بانک اطلاعات نشریات کشور
..
پایگاه مجلات تخصصی نور
..
ویراساینس
..
:: دوره 1، شماره 50 - ( تابستان 1402 ) ::
جلد 1 شماره 50 صفحات 46-25 برگشت به فهرست نسخه ها
تاریخ منابع احکام قضایی و آئین دادرسی از آغاز اسلام تا سقوط عباسیان
حسین کمالیان ، محمد سپهری ، مهرناز بهروزی
چکیده:   (1356 مشاهده)
در نظام قضایی اسلام، مبنای حقوق فردی و اجتماعی، احکام الهی است. در آغاز، قرآن و سیره پیامبر6، منابع اصلی قضاوت بودند. با رحلت پیامبر6، انقطاع وحی و توسعه قلمرو اسلامی، مسایل حقوقی، قضائی و اجتماعی جدیدی پدیدار شد، که به سبب نبود روایت و نمونه مشابه، داوری درباره آنها دشوار و اختلافی شد. این شرایط، فقها را واداشت تا با استفاده از احادیث و دانش فقهی آن روز، نسبت به این موارد اعلام نظر کنند. به این ترتیب فقه و حدیث، در وضع قوانین حقوقی و احکام قضایی، موضوعیّت پیدا کرد. با رفع ممنوعّیت نقل و کتابت حدیث، به‌ویژه در دوره عباسیان، به تدریج کتاب‌های بسیاری در زمینه احکام قضایی وآئین دادرسی تألیف شد که موجب تعمیق و رشد مبانی نظری قضا شد. سؤال اصلی مقاله این است که تألیف منابع احکام قضایی از آغاز اسلام تا سقوط خلافت عباسی چه سیر و تحولی داشته است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تألیف این منابع از جهت کمّی سیر رو به رشدی داشت و بر جنبه‌های نظری علم قضا، تبیین احکام، حقوق فردی و اجتماعی و آئین دادرسی اسلامی تأثیر گذارده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای صورت گرفته است.


 
واژه‌های کلیدی: آیین دادرسی، تاریخ فقه، منابع احکام قضایی، عصر عباسی.
متن کامل [PDF 601 kb]   (385 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
دریافت: 1402/4/6 | پذیرش: 1402/7/14
فهرست منابع
1. «ادب القاضی»، گروه فقه، علوم قرآنی وحدیث، دائره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائره المعارف اسلامی، 1399ش.
2. ابن ابی الدم، ابراهیم بن عبدالله، کتاب ادب القضاء، دمشق، دارالفکر، 1402.
3. ابن بابویه، محمدبن علی، من لایحضره الفقیه، صدوق، تهران، 1367ش.
4. ابن حجر عسقلانی، احمدبن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، 1415.
5. ابن سعد، محمدبن سعد، طبقات الکبری، ترجمه مهدوی دامغانی، تهران، فرهنگ و اندیشه،1374ش .
6. ابن عبد ربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1407.
7. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، جامع بین العلم و فضله، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1421.
8. ابن مقفع، عبدالله بن داوودیه، آثار ابن المقفع، بیروت، دار مکتبه الحیاه، بی‌تا.
9. اصبهانی، ابونعیم، حلیه الاولیاء، بیروت، نشرسعاده، 1974م.
10. امین، سید حسن و منصور شکی، «حقوق»، دائره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائره المعارف اسلامی، 1398ش.
11. آصفی، محمدمهدی، تاریخ فقه شیعه، حسین زاده، قم، قدس، 1372ش.
12. آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، 1403.
13. بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع الصحیح(صحیح)، احراری، تربت جام، انتشارات تربت جام، 1388ش.
14. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، قاهره، دار الحدیث، 1419.
15. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، تاریخ حقوق در ایران، تهران، معرفت، 1341ش.
16. جعفریان، رسول، «تاریخ تدوین حدیث»، مجله نورعلم، دوره دوم، شماره نهم، خرداد1366ش، ص92-136.
17. حلّی، حسن بن یوسف، تذکره الفقها، قم، موسسه آل البیت، 1414.
18. خاکرند، شکرالله، «آسیب شناسی سیر تطور اندیشه و تولید علوم اسلامی بر اساس سیره اهل بیت:»، مجموعه مقالات نخستین همایش اهل بیت: و تولید علم، شیراز، دانشگاه شیراز، 1394ش.
19. خدائی، سیدعلی، «شریح قاضی، زندگینامه و عملکرد»، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره7، پاییز1380، ص99-124.
20. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تقییدالعلم، بی‌جا، دارالاحیاء السنه النبویّه، بی‌تا.
21. خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، قم، موسسه نشر اسلامی، 1401.
22. ذهبی، محمدحسین، التفسیروالمفسرون، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
23. رافعی، مصطفی صادق، آداب العرب، مصر، موسسه هنداوی، 2012م.
24. راوندی، مرتضی، تاریخ اجتماعی ایران، تهران، نشر نگاه، 1393ش.
25. راوندی، مرتضی، سیرقانون و دادگستری در ایران، تهران، نشر چشمه، 1369ش.
26. زنجانی، ابوعبدالله، تاریخ القرآن، تهران، منظمه اعلام الاسلامی، 1400.
27. زیدان، جرجی، تاریخ تمدّن اسلامی، ترجمه جواهرکلام، تهران، امیرکبیر، 1372ش.
28. زیدان، عبدالکریم، نظام القضاء فی شریعه الاسلامیه، بیروت، مؤسسه الرساله، 1409.
29. ساکت، محمدحسین، نهاد دادرسی در اسلام، مشهد، آستان قدس رضوی، 1365ش.
30. سیوطی، عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، تهران، نشر بیدار، بی تا.
31. سیوطی، عبدالرحمن، تنویر الحوالک، قاهره، مکتب المشهد الحسینی، بی تا.
32. شبارو، عصام محمد، قاضی القضاه فی الاسلام، بیروت، دارالنهضه العربیه، 1992م.
33. شرف الدین، عبدالحسین، مناظرات شیعه و سنّی(ترجمه المراجعات)، ترجمه سردارکابلی، تهران، نشر سایه، 1380ش.
34. صفّار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، 1404.
35. طبسی، محمدجعفر، رجال الشیعه فی صحاح السته، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، 1393ش.
36. طوسی، محمدبن حسن، المبسوط فی الفقه الامامیه، تهران، مکتبه المرتضویه، 1387.
37. عرنوس، محمودبن محمد، تاریخ القضاء فی الاسلام، قاهره، مطبعه الاهلیه الحدیثه، بی‌تا.
38. عمرو، علی عبدالرحمن، هشام بن عبدالملک و الدوله الامویه، بیجا، بی‌نا، 1412.
39. کتانی، عبدالحی، نظام اداری مسلمانان در صدر اسلام، تهران، سمت، 1384ش.
40. کریم نیا، محمد مهدی، «تاریخ فقه و حقوق»، مجله معرفت، شماره93، شهریور1384، ص43-57.
41. گردیزی، ابوسعید، زین الاخبار، تهران، دنیای کتاب، 1363ش.
42. گنجی، محمد بن یوسف، کفایه الطالب، قم، دار احیاء تراث اهل بیت، 1404.
43. مامقانی، محمد رضا، مقباس الهدایه فی علم الدرایه، قم، موسسه آل البیت، 1411.
44. ماوردی، علی بن محمد، الاحکام السلطانیه، قاهره، دارالحدیث، بی‌تا.
45. محرمی، غلامحسن، امامان شیعه و علوم اسلامی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، 1390ش.
46. محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1383ش.
47. مسعودی، ابوالحسن، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، علمی و فرهنگی، 1374ش.
48. معرفت، محمد هادی، تاریخ قرآن، تهران، سمت، 1382ش.
49. مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، کتابخانه مرعشی، 1404.
50. نجاشی الاسدی الکوفی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، موسسه نشر اسلامی، 1418.
51. وکیع، محمد بن خلف، اخبار القضاه، بیروت، عالم الکتب، 2001.
52. یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمدآیتی، تهران، علمی و فرهنگی،1371ش.



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Kamalian H, Sepehri M. History of the sources of judicial verdicts and procedure, from the beginning of Islam to the decline of the Abbasids. islamhistory 2023; 1 (50) :25-46
URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1401-fa.html

کمالیان حسین، سپهری محمد، بهروزی مهرناز. تاریخ منابع احکام قضایی و آئین دادرسی از آغاز اسلام تا سقوط عباسیان. پژوهشنامه تاریخ اسلام. 1402; 1 (50) :25-46

URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1401-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 50 - ( تابستان 1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش نامه تاریخ اسلام (فصلنامه انجمن ایرانی تاریخ اسلام) Quartely Research Journal of Islamic History
Persian site map - English site map - Created in 0.1 seconds with 48 queries by YEKTAWEB 4732