|
رویکرد انتقادی به ادوار تمدن اسلامی
در نگره نویسندگان امروز ایران
|
علیرضا واسعی   |
|
|
|
چکیده: (2280 مشاهده) |
| تمدن اسلامی به مثابه یک واقعیت و دارای هویت استقلالی (تمدن به مثابه حقیقت) یا امری اعتباری برآمده از نوع زیست اجتماعی مسلمانان (تمدن به مثابه یک وضعیت)، از مسائل پر چالش و قابل تأمل تمدن‌پژوهی است. از مباحث معطوف به تمدن اسلامی، سیر تاریخی یا دوره‌های حیاتی آن است. برخی آن را در گذر تاریخ بررسیده‌اند و عده‌ای برای آن الگویی حیاتمند قائل شده و مراحلی چون تکون و پیدایی، رشد، گسترش و شکوفایی، ایستایی و رکود و نیز انحطاط یا افول برشمرده‌اند، هر چند در خصوص زمان‌بندی مراحل یا ترتیب تاریخی آن هم‌نظر نیستند. نقطه مشترک همه اینان، پذیرش شکوفایی آن در قرن چهارم هجری است. مقاله حاضر با رهیافتی انتقادی و به روش مقایسه‌ای، به این پرسش محوری پاسخ می‌دهد که نگره‌های ابراز شده در خصوص ادوار تمدن اسلامی، از چه مزایا و مشکلاتی برخوردار است؟ رهاورد پژوهش آن است که بیشتر دیدگاه‌های موجود، به سبب داشتن ابهام‌ها و اختلاط مرزهای مفهومی، عدم تعیین شاخص، نامشخص بودن مبادی تاریخی و نیز کاستی‌های نظری به ویژه در هم‌آمیزی مرز وجود حقیقی یا اعتباری تمدن، از استحکام علمی قابل دفاعی برخوردار نبوده و طبعاً نیازمند بازنگری جدی و اساسی هستند. از منظر این مقاله اساساً برای تمدن اسلامی نمی‌توان سیری حیاتی شناسایی کرد، بلکه باید آن را در دوره‌های مختلف و در سرزمین‌های مختلف بررسی کرد، بی آنکه بتوان الگویی تغییر ناپذیر برای آن نشان داد. |
|
| واژه‌های کلیدی: ادوار تمدن اسلامی، تمدن اسلامی، رویکرد انتقادی، رنسانس اسلامی، فرهنگ اسلامی. |
|
|
متن کامل [PDF 2531 kb]
(1004 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1399/1/31 | پذیرش: 1399/1/31
|
|
|
|
|
|
(2).jpg)
