تمدن اسلامی پس از شکل‌گیری و پشت سر گذاشتن چند قرن درخشش در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی، از قرون میانه به بعد با موانع و مشکلاتی روبرو گردید که موجب شد تا با وجود دارا بودن دستاوردهای گرانمایه و پرورش اندیشمندان فراوان دچار افت و افول گردد و نتواند متناسب با مقتضیات زمان، زمینه‌های لازم را برای توسعه‌ی همه جانبه جامعه اسلامی فراهم سازد.

درباره‌ی افول تمدن اسلامی، دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است. هر یک از نویسندگان، با نگاه خاصی به بررسی پدیده‌ی افول تمدن اسلامی پرداخته‌اند و علل و عوامل مختلفی را در این افول دخیل دانسته‌اند؛ ولی در میان تحلیل‌های صورت گرفته، کمتر به علل افول علمی تمدن اسلامی پرداخته شده است. این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی و تحلیل علل علمی افول تمدن اسلامی، راهکاره‌های لازم برای احیای تمدن اسلامی را نیز ارائه نماید. نگارنده بر این باور است که مسائل علمی، نقش عمده‌ای هم در اعتلا و درخشش تمدن اسلامی و هم در افول این تمدن بزرگ داشته است و یکی از مهم‌ترین راه‌های احیای تمدن اسلامی را نیز رفع این موانع و حرکت در جهت توسعه علمی می داند.