[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
فهرست داوران نشریه::
گزارش آماری مقالات::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
بانک ها و نمایه نامه ها
..
انجمن ایرانی تاریخ اسلام
..
پرتال جامع علوم انسانی
..
بانک اطلاعات نشریات کشور
..
پایگاه مجلات تخصصی نور
..
ویراساینس
..
:: دوره 1، شماره 54 - ( تابستان 1403 ) ::
جلد 1 شماره 54 صفحات 162-141 برگشت به فهرست نسخه ها
اسلام پذیری و گسترش تشیع در منطقه گروس (مقاله مروری)
آرمان فروهی ، طاهره عبدالملکی
چکیده:   (580 مشاهده)
در قرن اول هجری همزمان با فتوحات مسلمانان، گروس در گذرگاه‌ فرهنگی غرب ایران یکی از نخستین نواحی بود که در معرض دین جدید قرار گرفت. به‌رغم برخی مناطق که اسلام را در قالب تقابل نظامی پذیرفتند، گروس از طریق مصالحه و سازگاری فرهنگی به اسلام گروید. سؤال اصلی پژوهش این است که چگونه فرایند اسلام‌پذیری در گروس بستر مناسبی برای نفوذ و تثبیت تشیع شد؟ فرضیه مقاله بر آن است که پذیرش اسلام در گروس به­سبب وجود عناصر فرهنگی هم‌ساز و تعاملات فعال با مراکز دینی شیعی مسیر ترویج تشیع را هموار ساخت. این پژوهش با هدف تحلیل فرآیند اسلام‌پذیری منطقه گروس و بررسی نقش آن در گسترش تشیع به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده­است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که عناصر ذهنی و اعتقادی و مهاجرت علویان در سده‌های دوم و سوم هجری ضمن تسهیل پذیرش اسلام زمینه‌ساز پیوند با آموزه‌های علوی و شیعی در دهه‌های بعد شد. شواهد فرهنگی مانند نخستین آیین‌های سوگواری، اسلام‌پذیری اولیه را به‌عنوان مقدمه‌ای برای نهادینه‌شدن تشیع در منطقه تبیین می‌کنند.

 
واژه‌های کلیدی: اسلام‌پذیری، بیجار، تشیع، کُرد، گروس.
متن کامل [PDF 911 kb]   (375 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1403/5/18 | پذیرش: 1403/7/22
فهرست منابع
1. آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن (1388). هدیه الرازی الی الامام المجدد الشیرازی. بی‌جا: بی‌نا.
2. آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن (1404). طبقات أعلام الشیعه و هو نقباء البشر فی القرن الرابع عشر. تحقیق عبدالعزیز طباطبایی و محمد طباطبایی بهبهانی، مشهد: دار المرتضی.
3. ابن اثیر، عزالدین علی بن ابی الکرم (1420). الکامل فی التاریخ. تحقیق ابی الفدا عبدالله القاضی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
4. ابن اعثم کوفی، محمد بن علی (1411). الفتوح. تحقیق علی شیری. بیروت: دارالاضواء.
5. ابن العمادیه، منصور بن سلیم اسکندرانی (1419). ذیل تکمله الاکمال (لابن النقطه). تحقیق عبد القیوم عبدرب النبی. عربستان: جامعه‌ام القری.
6. ابن الملقن، سراج الدین ابو حفص عمر بن احمد (1415). طبقات الاولیاء. نورالدین شریعه من علمای الازهر. قاهره: المکتبه الخانجی.
7. ابن خلدون. عبدالرحمن بن محمد (1421). تاریخ ابن خلدون. تحقیق خلیلی شحّاده و سهیل زکار. بیروت: دارالفکر.
8. ابن خلکان. ابی العباس احمد بن سعید (1419). وفیات الاعیان و أنبا أبناء الزمان. تحقیق یوسف علی طویل و مریم قاسم طویل. بیروت: دارالکتب العلمیه.
9. ابن خیاط، خلیفه (1414). تاریخ خلیفه. به کوشش سهیل زکار. بیروت: دارالفکر.
10. ابن طباطبا علوی اصفهانی، ابراهیم بن ناصر (1377ش). منتقله الطالبیه. تحقیق محمد مهدی خراسان. قم: مکتبه الحیدریه.
11. ابن طباطبا علوی اصفهانی، ابراهیم بن ناصر (1372ش). مهاجران آل ابوطالب. ترجمه محمدرضاعطایی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
12. ابن عساکر، علی بن حسین (1415). تاریخ مدینه دمشق. تحقیق علی شیری. بیروت: دارالفکر.
13. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین (1415). الاغانی. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
14. اربلی، المبارک بن احمد بن المبارک بن موهوب اللخمی (1980). تاریخ اربل. عراق: وزاره الثقافه و الاعلام.
15. اصطخری، ابراهیم بن محمد (2004). المسالک و الممالک. قاهره: ناشر الهیئه العامه لقصورالثقافه.
16. اعتماد السلطنه، محمد حسن خان (1373ش). التدوین فی احوال جبال شروین. به کوشش مصطفی احمد زاده. تهران: فکر امروز.
17. امامی خاتون آبادی، محمدرضا (1382ش). جنات الخلود. قم: لولو مرجان.
18. امین، محسن (1403). اعیان الشیعه. تحقیق حسن امین. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
19. بامداد، مهدی (1357ش). تاریخ رجال ایران در قرون 12،13 و 14. تهران: زوار.
20. بدلیسی، شرفخان (1373ش). شرفنامه تاریخ مفصل کردستان. به کوشش محمد عباسی. تهران: حدیث.
21. بلاذری، احمد بن یحیی (۱۴۰۷). فتوح‌البلدان. تصحیح صلاح‌الدین منجد. بیروت: دارالفکر.
22. پیرنیا، حسن (1362ش). تاریخ ایران باستان. تهران: فارسی.
23. توکلی مقدم، حسین (1375ش). وجه تسمیه شهرهای ایران. تهران: میعاد.
24. جلالی، غلامرضا (1392ش). مزارات ایران. مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
25. حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله (بی‌تا). زبده‌التواریخ. به کوشش محمود فرخ. تهران: کتابخانه ملی ایران.
26. خطیب بغدادی، احمدبن علی (1417). تاریخ بغداد. تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا. بیروت: دارالکتب العلمیه.
27. خوانساری، محمدباقر (۱۳۷۵ش). روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات. تحقیق محمدباقر موسوی خوانساری. تهران: کتابفروشی اسدی.
28. دیاکونوف، ای.ام (1357ش). تاریخ ماد. ترجمه کریم کشاورز. تهران: پیام.
29. دینوری، ابن قتیبه (1960). المعارف. تحقیق ثروت عکاشه. بیروت: داراکتب.
30. دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود (1368). الاخبار الطوال. تحقیق عبدالمنعم عامر. قم: منشورات الرضی.
31. ذهبی، شمس الدین ابی عبدالله محمد بن احمد (1999). دول الاسلام. بیروت: دارصادر.
32. رستم الحکما، محمد هاشم (1399ش). تذکره الملوک. تصحیح جلیل نوذری. تهران: میراث مکتوب.
33. زرین کوب، عبدالحسین (1373ش). تاریخ ایران بعد از اسلام. تهران: امیرکبیر.
34. سلطانی، محمدعلی (1380ش). تاریخ تشیع در کرمانشاه. تهران: سها.
35. سنندجی، میرزا شکرالله (1375ش). تحفه ناصریه در تاریخ و جغرافیای کردستان. به کوشش حشمت الله طبیبی. تهران: امیرکبیر.
36. شبلنجی، مومن (بی‌تا). نور الابصار فی مناقب آل البیت النی المختار6. قم: الشریف الرضی.
37. شریعت، کریم (1383ش). «بیجار»، دائره المعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: دائره العمارف بزرگ اسلامی.
38. شیخ‌الحکمایی، علی (۱۳۸۷ش). دانشنامه وقف. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
39. صفی زاده، صدیق (1378ش). تاریخ کرد وکردستان. تهران: نشرآتیه.
40. طبری، محمد بن جریر (1418). تاریخ الطبری. تحقیق صدقی جمیل جمیل عطار. بیروت: دارالفکر.
41. عبیدلی، ابی الحسن محمد (1413). تهذیب الانساب و نهایه الاعقاب. تصحیح محمد کاظم محمودی. قم: کتابخانه آیه الله مرعشی.
42. عظیمی، کیومرث (1395ش). تاریخ تشیع در کردستان. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
43. فخر رازی، ابی طالب محمد (1409). الشجره المبارکه. تصحیح سید مهدی رجایی. قم: کتابخانه آیه الله مرعشی.
44. فریدی، فاطمه (1402ش. الف). «برآمدن و برافتادن گروس در ساختار تقسیمات کشوری ایران بر مبنای مدل قدرت». پژوهشنامه تاریخ‌های محلی ایران. ش2. س11. بهار و تابستان. ص123-136.
45. فریدی، فاطمه (۱۴۰۲ش. ب). تاریخ اجتماعی گروس از صفویه تا پایان قاجار. سنندج: دانشگاه کردستان.
46. فقیه محمدی جلالی، محمدمهدی (1385ش). قیام یحیی بن زید (علیه السلام) (98-125هـ.ق). قم: وثوق محل.
47. قمی، حسن بن محمد (1427ق). تاریخ قم. تحقیق محمدرضا انصاری قمی. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
48. قهرمانی، فرشته (1393ش). «دیار گروس با ۷ هزار سال قدمت و ۵۰۰ اثر تاریخی و باستانی» (1393ش). خبرگزاری تسنیم؛ Retrieved Sep. 30, 2025, from https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/11/12/639214.
50. کریمی، بهمن میرزا (1329ش). راه‌های باستانی و پایتخت‌های قدیمی غرب ایران. تهران: چاپخانه بانک ملی مرکزی.
51. گروسی، حسنعلی خان امیر نظام (1327ش). منشآت امیر نظام گروسی. به کوشش محمدباقرخان. تهران: حاجی احمد آقا تاجرکتابفروش.
52. «گل‌گیران آیین خاکی دیار گروس» (1403ش). خبرگزاری مهر؛ Retrieved Sep. 30, 2025, from https://www.mehrnews.com/news/6168149.
54. محیط طباطبایی، سید محمد (1367ش). «جست وجو در اصل کلمه کرمانشاهان». کیهان فرهنگی. س5. ش60. اسفند. ص۳۰-۳۱.
55. مریوانی، محمد (۱۳87ش). بیجار گروس در گذرگاه تاریخ. قم: فقه.
56. «مسجد خسروآباد؛ نگین دیار گروس» (1393ش). خبرگزاری بین المللی قرآن؛ Retrieved Sep. 30, 2025, from https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/2987406.
58. مستوفی، حمدالله بن ابی بکر (1381ش). نزهه القلوب. قزوین: حدیث امروز.
59. منتشلو، جمشید و شهربانو دلبری (۱۳۹۶ش). «بررسی موقوفات زنان شیعی شهرستان بیجار در دوره قاجاریه». فصلنامه شیعه شناسی. س15. ش۵۹. پاییز. ص۲۹-۵۹.
60. وان برویین سن، مارتین (1385ش). «کردها و اسلام». ترجمه هوشیار ویسی. فصلنامه فرهنگی، اجتماعی زریبار. ش61. س10. تابستان و پاییز. ص53-71.
61. هاشم نیا، سیدمحمود و ملک محمدی، ملوک (1380ش). فرهنگ مردم گروس. بیجار: مؤلفین.
62. یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (1380ش). معجم البلدان. ترجمه علی نقی منزوی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
63. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (1422). تاریخ یعقوبی. تحقیق محمد امین ضناوی. بیروت: دارالکتب العلمیه.



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

forouhi A, abdolmaleki T. Islamization and the Expansion of Shi‘ism in the Garrus Region. islamhistory 2024; 1 (54) :141-162
URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1503-fa.html

فروهی آرمان، عبدالملکی طاهره. اسلام پذیری و گسترش تشیع در منطقه گروس (مقاله مروری). پژوهشنامه تاریخ اسلام. 1403; 1 (54) :141-162

URL: http://journal.isihistory.ir/article-1-1503-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 1، شماره 54 - ( تابستان 1403 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش نامه تاریخ اسلام (فصلنامه انجمن ایرانی تاریخ اسلام) Quartely Research Journal of Islamic History
Persian site map - English site map - Created in 0.06 seconds with 46 queries by YEKTAWEB 4732